Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XXIX

  Σήμερα παίδες στο εικοστό  ένατό μέρος της σειράς απαντώ εκεί που δεν με σπέρνουν  θα   σας έχω μόνο ένα ερώτημα. Αλλά μην χαίρεστε! H απάντηση του είναι  4 σελίδες στο Word χα χα  χα. Οπότε χωρίς πολλά πολλά μια που έχω ψιλοκαταστρέψει και το πληκτρολόγιο του  φορητού από  το  πολύ γράψιμο  πάμε στο  ζουμί.

 145. Κύριε Μότσανε καλησπέρα και καλή χρονιά. Πριν μια δεκαετία (όντας 23 ετών) είχα την τύχη να μου αφήσει ένας καλός μου φίλος 5 κυψέλες.  Αγάπησα αυτή την ασχολία και μέχρι το 2011, που λόγο ανωτέρας βίας την εγκατέλειψα, είχα πια 25 μελίσσια, παρότι ερασιτέχνης. Σήμερα που επέστρεψα στον τόπο μου (Κουμάρια Ιωαννίνων) είμαι σε εγρήγορση για να ξανά αρχίσω την μελισσοκομία, με βλέψεις για να γίνει η κύρια εργασία μου.  Το μπλοκ σας με βοηθά στο να με προσγειώνει στην πραγματικότητα και να μην  έχω την έπαρση του νέου* μελισσοκόμου "για πολλά  μελακια".    Αφού σας ευχηθώ ότι επιθυμείτε να  πραγματοποιηθεί, να δικαιολογήσω και τον τίτλο του μέιλ (βασίλισσες σμηνουργίας).   Από ότι έχω διαβάσει (από βιβλία ) για την μελισσοκομία, δεν συμφωνούν με την τακτική του να κρατούμε βασίλισσες σμηνουργίας, αν και οι περισσότεροι συμφωνούν για την παραγωγικότητα τους.  Είναι όντος τόσο σημαντική η μεταφορά των χαρακτηριστικών της σμηνουργίας και η έντασή τους γενιά με γενιά, ή είναι μια ακόμα πρόφαση για να τεμπελιάζουμε την εποχή της σμηνουργίας;

*Λέω νέος γιατί άλλο το χόμπι και άλλο ο βιοπορισμός και το αν θα μπορέσω να ζήσω κι εφέτος την οικογένειά μου όπως λέτε κι εσείς.

   

************ *******
Κουμαρια Ιωαννίνων

  Bear's Nest: Καλησπέρα ******* ( εδώ λίγο μπερδεύτηκα γιατί το μείλ σου έχει έρθει με διαφορετικό όνομα αποστολέα ) καλή χρονιά και συγνώμη  που άργησα να  σου απαντήσω. Ενδιαφέρουσα  ερώτηση που χρήζει μιας εκτενής απάντησης καθώς και δημοσιοποίηση της. Βασίλισσες σμηνουργίας αξίζουν να διατηρηθούν ή πρέπει να φροντίζουμε να καταστείλουμε αυτή την τάση?

 Πράγματι τα βιβλία εδώ έχουν δημιουργήσει μια θολούρα σχετικά με το ζήτημα. Ναι αναφέρουν ότι οι βασίλισσες σμηνουργίας είναι συνήθως καλύτερες, αλλά επίσης αναφέρουν ότι καθήκον κάθε μελισσοκόμου  είναι να κάνει επιλεκτική αναπαραγωγή του ζωικού του κεφαλαίου (ευγονική) έτσι ώστε να ενισχύσει ορισμένα χαρακτηριστικά που  είναι θετικά (πχ μεγάλη παραγωγή μελιού, γρήγορη ανάπτυξη, αντοχή σε ασθένειες και εχθρούς), καθώς και να περιορίσει χαρακτηριστικά που είναι αρνητικά όπως η τάση σμηνουργίας που παρουσιάζουν ορισμένα μελίσσια (ή και την τάση για επιθετικά  μελίσσια, ή την τάση για λεηλασίες, που στην πραγματικότητα είναι η άλλη όψη του επιθετικού μελισσιού στις σχέσεις του με τα άλλα μελίσσια).   

 Σύνθετο πρόβλημα η σμηνουργία που οφείλεται τόσο σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όσο και σε γενετικούς. Ας πάμε πρώτα στους περιβαντολογικούς  λόγους που είναι οι ευκολότεροι να εξηγηθούν.

 Με τους περιβαλλοντολογικούς παράγοντές εννοούμε το αυξημένο επίπεδο νεκταροέκκρισης που είναι απαραίτητο για να αρχίσει η σμηνουργία  καθώς και τους χώρους που  διαθέτει το μελίσσι για να αναπτυχθεί.

 Αν ο μελισσοκόμος δεν δίνει  χώρους (πλαίσια ή και όροφο) στο  μελίσσι αυτό μπορεί να αντιδράσει όταν το επίπεδο ανάπτυξης του είναι μεγαλύτερο από τους χώρους που διαθέτει με το να  αρχίσει την διαδικασία της σμηνουργίας (δημιουργία πολλών βασιλικών κελιών, προσπάθεια αδυνατίσματος της παλιάς βασίλισσας για να μπορεί να πετάξει, και στο τέλος αφεσμός του μελισσιού) αν οι συνθήκες νεκταροέκκρισης είναι κατάλληλες για αυτό (να υπάρχει δηλαδή επαρκή  νεκταροέκκριση). 

 Επίσης ακόμα  και αν ο μελισσοκόμος δώσει τους κατάλληλους χώρους στο μελίσσι αυτό μπορεί πάλι να σμηνουργήσει εάν το επίπεδο νεκταροέκκρισης είναι ιδιαίτερα αυξημένο και έχει περάσει ένα κρίσιμο μέγεθος πληθυσμού (που στην πραγματικότητα αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένας αυξημένος αριθμός μελισσών-τροφών που μπορούν να παράγουν μια μεγάλη ποσότητα βασιλικού πολτού που χρειάζεται για πολλά βασιλικά κελία).

 Επίσης αυτός είναι και ο λόγος που κάποια στιγμή στο τέλος της άνοιξης η τάση για σμηνουργία περιορίζεται γιατί και το επίπεδο νεκταροέκκρισης και γυρεοπαραγωγής  μειώνεται συγχρόνως με την αλλαγή των ποσοστών των εργατριών που είναι τροφοί σε σχέση με τον συνολικό αριθμό μελισσών. Σε κάθε εποχή αλλάζει η διάρκεια ζωής  των μελισσών, καθώς και το πόσο θα λειτουργούν σε κάθε ρόλο τους και κυρίως το πόσες νέες μέλισσες θα υπάρχουν μέσα στην κυψέλη για να επιτελούν άλλους ρόλους εκτός της συλλογής νέκταρος (άλλο αν μόλις έχουν εκκολαφθεί πριν από μια εβδομάδα 7 πλαίσια  γόνου τον Μάη και άλλο να έχουν εκκολαφθεί 3-4 πλαίσια γόνου πριν από μια εβδομάδα  τον Ιούνη-Ιούλη).

 Και για αυτό μειώνεται επίσης και η ικανότητα να χτίζουν οι μέλισσες πλαίσια με κερί (μαζί με τις μέλισσες-τροφούς μειώνονται και οι μέλισσες που  παράγουν κερί).

 Εδώ βρίσκεται και ο λόγος που οι περισσότεροι συγγραφείς μελισσοκομικών βιβλίων  λένε  ότι οι βασίλισσες σμηνουργίας είναι  καλύτερες, γιατί απλούστατα οι βασίλισσες σμηνουργίας δημιουργούνται συνήθως σε συνθήκες αυξημένης νεκταροέκκρισης όπως και  σε συνθήκες αυξημένου αριθμού μελισσών-τροφών μέσα στην κυψέλη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να λαμβάνουν μεγαλύτερή ποσότητα βασιλικού πολτού και να βγαίνουν μεγαλύτερες και συνήθως καλύτερες  στα καθήκοντά τους (που στην πραγματικότητα είναι ένα, το να γενούν. Και ακριβώς αυτό είναι το κριτήριο που έχω εγώ για το ποία μάνα είναι καλύτερη «Αυτή που γεννάει» απλά πράγματα όλα τα άλλα είναι μπαρμπούτσαλα. Η μελισσοκομία είναι απλή, βασίλισσα καλή είναι αυτή που γεννά, το μόνο μυστικό για να πάρεις μέλι είναι η αυξημένη νεκταροέκκριση, καθήκον και ρόλος του μελισσοκόμου είναι να κυνηγά την αυξημένη νεκταροέκκριση με δείκτες και συνεχείς μετακινήσεις).    

 Αυτή είναι η μία πλευρά του ζητήματος.

 Η εύκολη!

 Χα χα χα.

 Πάμε στα δύσκολα τώρα.

 Τους γενετικούς παράγοντες. Και η προσπάθεια του μελισσοκόμου να περιορίσει την τάση της σμηνουργίας με το να διαλέγει τις βασίλισσες που δεν έχουν έντονη την τάση της σμηνουργίας και να αναπαράγει κυρίως αυτές για να εξαλείψει σιγά σιγά αυτό το φαινόμενο στο ζωικό του κεφάλαιο. Δεν είμαι τόσο σίγουρος αν αυτή η διαρκή προτροπή των διάφορων συγγραφέων μελισσοκομικών βιβλίων αποτελούν δικιές τους απόψεις και ιδέες ή είναι απλώς αντιγραφές απόψεων και ιδεών συγγραφέων του εξωτερικού (οι οποίοι   βιώνουν διαφορετικές μελισσοκομικές συνθήκες από τις δικές μας!) τις οποίες και τις αντιγράφουν διαρκώς καθώς παίρνουν υλικό από αυτούς για τα βιβλία τους χα χα χα. 

 Στις αναρτήσεις μου Το μελίσσι ένας υπεροργανισμός, καθώς και στα Μελισσοκομικά σκονάκια είχα αναφέρει ότι όλη η αριθμητική του μελισσιού καθώς και κάθε συμπεριφορά του έχει σμιλευτεί μετά από εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης να ανταποκρίνεται στις συνθήκες και προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει το μελίσσι.

 Για αυτό και η βασίλισσα εκκολάπτεται ταχύτερα από τις υπόλοιπες μέλισσες και αναλαμβάνει καθήκοντα άμεσα σχεδόν με την εκκόλαψη της. Είναι επιβεβλημένο από τον εξελικτικό ανταγωνισμό ανάμεσα στις υπόλοιπες βασίλισσες μέλισσες να εκκολάπτεται όλο και ταχύτερα (γιατί αλλιώς θα  την σκοτώσουν οι άλλες βασίλισσες μέσα στο κελί της), όπως αποτελεί και εξελικτικό ανταγωνισμό ανάμεσα στα άλλα μελίσσια το να αναλαμβάνει άμεσα καθήκοντα η βασίλισσα (να γεννάει δηλαδή μερικές ημέρες αφού εκκολαφθεί και μετά την γαμήλια πτήση της. Φαντάζεσαι η βασίλισσα να γεννούσε ένα μήνα μετά την εκκόλαψη της πόσο θα έχανε σε δυναμικότητα ένα μελίσσι ενάντια στα ξένα –και ανταγωνιστικά- μελίσσια? Και ιδίως σε ένα μελίσσι που μόλις βγήκε από μια περίοδο ορφάνιας).  

 Αυτό που οι περισσότεροι συγγραφείς δείχνουν να μην κατανοούν είναι ότι η σμηνουργία είναι ο φυσικός τρόπος  αναπαραγωγής του μελισσιού και όχι απλώς ένα δυσάρεστο φαινόμενο που σκοπό έχει να παράγει μη παραγωγικά μελίσσια για τον μελισσοκόμο. Και κυρίως δεν δείχνουν να κατανοούν ότι η ίδια εξελικτική τάση (και σοφία) που ωθεί τις βασίλισσες να είναι όλο και ταχύτερες στην εκκόλαψη τους μπορεί να οδηγεί και την τάση για την σμηνουργία (που και τα δύο έχουν ακριβώς τον ίδιο σκοπό, την αναπαραγωγή του  μελισσιού).

 Και ας εξετάσουμε λίγο την διαδικασία της σμηνουργίας του μελισσιού από την πλευρά του ίδιου του  μελισσιού.

 «Μόλις έχουμε ξεχειμωνιάσει και είμαστε ακόμα ζωντανοί. Έξω αρχίζει να ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες,  και ο καιρός να γίνεται όλο και πιο στρωτός χωρίς τεράστιες εναλλαγές θερμοκρασιών ημέρα με την ημέρα, επίσης η διάρκεια της ημέρας μεγαλώνει διαρκώς. Αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να αρχίζουν οι πρώτες ανθοφορίες να δίνουν νέκταρ και γύρη.

  Η βασίλισσα μας είναι καλή και αρχίζει αμέσως να  γεννά, εξωτερικές πηγές και αποθέματα ωθούν να  υπάρχει τόσος  γόνος όσος μπορεί να καλύψει ο πληθυσμός μας. Αλλά είπαμε η βασίλισσα μας ήταν καλή και πέρσι και εκκολάφθηκε πολύ νωρίς και φύγαμε νωρίς από το αρχικό μας μελίσσι, όταν ακόμα υπήρχαν άφθονες νεκταροεκκρίσεις  στις αρχές της άνοιξης και εξαιτίας αυτού του γεγονότος, και επειδή συνέχισε να γεννά αβέρτα η βασίλισσα μας τώρα έχουμε μεγάλους πληθυσμούς σε σχέση με τα άλλα μελίσσια και μπορούμε να καλύψουμε περισσότερο γόνο και να φέρνουμε περισσότερο νέκταρ για να τον ταΐζουμε. Αρκεί να μην κάνει κακό καιρό (ή να μην μας  ξεχάσει ο μελισσοκόμος  χωρίς τροφές! Χα χα χα).

 Οι πρώτοι γόνοι ανοίγουν, αυξάνει γρήγορα ο πληθυσμός μας και αυξάνουν τα πόσα πλαίσια μπορεί να καλύψουμε με γόνο, καθώς και το πόσο  τροφή  μπορεί να φέρουμε από έξω. Επίσης είμαστε  πολλές  μπορούμε να φυλάμε την είσοδο της κυψέλης αποτελεσματικά από τις άλλες μέλισσες όταν δεν έχει πολύ τροφή έξω, και ταυτόχρονα μπορούμε να κλέβουμε και μέλι από άλλα μελίσσια  που δεν έχουν το δικό μας πληθυσμό.

 Έξω γίνεται  πλέον χαμός από νεκταροέκκριση, είναι άνοιξη, είμαστε  πλέον πολλές γιατί η βασίλισσα μας γεννά διαρκώς γόνους και έχουμε τους πληθυσμούς και για να τους καλύψουμε και κυρίως για να τους ταΐσουμε. Ιδίως τώρα τελευταία που έχουν πληθύνει οι μέλισσες-τροφοί που παράγουν βασιλικό πολτό.

  Ο χώρος σε λίγο δεν θα μας φτάνει, ευκαιρία είναι να κάνουμε μια έξοδο με την βασίλισσα την παλιά σε ένα νέο μέρος μια που είναι καλή όσο νωρίτερα μπορούμε  και όσο έχουμε αυξημένη νεκταροέκκριση για να έχουμε ένα πλεονέκτημα απέναντι στα άλλα μελίσσια που θα αργήσουν να σμηνουργήσουν. Έτσι ακόμα και αν η βασίλισσα  μας δεν αντέχει να γεννά να την αντικαταστήσουμε όταν θα έχουμε κάνει μια καλή βάση (φυσικό μελίσσι ή πρώην παραφυάδα), θα έχουμε επαρκείς πληθυσμούς, και αποθέματα  σε τροφές.

 Είμαστε τυχερές γιατί η μάνα μας είναι καλή! Πρώτες από όλους θα κάνουμε νέα αποικία και θα αφήσουμε την παλιά αποικία με τις κόρες  της ικανής βασίλισσας  μας που μάλλον θα είναι ικανές σαν αυτήν. Η ικανότητα της βασίλισσας μας να μας αναπτύξει πολύ (ή η ανικανότητα του μελισσοκόμου να μας χειρισθεί σωστά χα χα χα) μας έδωσε την δυνατότητα να φύγουμε νωρίς ή να φεύγουν διαρκώς από την παλιά μας αποικία αφεσμοί. Αλλά κυρίως μας έδωσε την αυτοπεποίθηση σαν  υπεροργανισμός που είμαστε να φύγουμε όσο το δυνατόν νωρίτερα όπως κάνανε οι γιαγιάδες εδώ και εκατομμύρια χρόνια, όλο ταχύτερα, όλο νωρίτερα, όλο μαζικότερα,  όσο ακόμα έχει άνοιξη, γιατί το  καλοκαίρι εδώ έρχεται νωρίς και μετά δεν θα βρέχει καθόλου και θα είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε νέα αποικία εδώ.

 Φαντάζεσαι να ήμασταν σε ένα μέρος που θα έβρεχε πολύ και το καλοκαίρι? Και θα κρατούσε η ημέρα του  καλοκαιριού για πολλές πολλές ώρες χωρίς όμως να κόβει την νεκταροέκκριση? Θα ήταν υπέροχα!!!  Δεν θα ήταν αναγκαίο να σμηνουργούμε σαν τρελές μόλις αρχίσει η άνοιξη, θα γινόμασταν πιο πολλές και θα γεμίζαμε ορόφους με ορόφους  στις κυψέλες.»

  «Λες τρέλες! Τι φαντασία είναι αυτή?!?! Σαν να μου λες για  μέρη που κάθε εποχή είναι άνοιξη και η μέρα κρατά όσο η νύχτα και η νεκταροέκκριση είναι συνεχής όλο τον χρόνο. Δεν υπάρχουν αυτά!  Οι μανάδες μας ζούνε εδώ και εκατομμύρια χρόνια και σμιλευτήκαν σε αυτό που είναι έχοντας  βαριούς χειμώνες, σύντομες και εκρηκτικές  άνοιξες, και ξερά και θερμά καλοκαίρια! Φαντάζεσαι να υπήρχαν μελίσσια που δεν προσπαθούσαν όσο το δυνατό να εκμεταλλευτούν την άνοιξη για να σμηνουργήσουν  εδώ? Θα ήταν χαμένες από χέρι!»

  Και αυτή ακριβώς είναι η γενετική σκοπιά της σμηνουργίας προσαρμοσμένη στις ξηροθερμικές συνθήκες  της Ελλάδος, και γιατί είναι καλύτερες οι βασίλισσες σμηνουργίας σε αυτό το κλίμα  που έχουμε. Δυστυχώς δεν έχουμε απέραντες εκτάσεις με βοσκότοπους στους οποίους βρέχει ακόμα και το καλοκαίρι, όπως στον βορρά, αλλά ούτε  και  την διαρκή άνοιξη των τροπικών.

 Αλλά  έχουμε μόνο σύντομη άνοιξη και μετά βασανιστικά καλοκαίρια που ξεραίνονται τα πάντα. Και αυτές ακριβώς είναι οι  συνθήκες που εξέλιξαν τις δικές μας φυλές μελισσών να είναι οι καταλληλότερες για τον τόπο μας. Και για αυτό θεωρώ ότι  η διαρκή προτροπή των συγγραφέων για καταστολή της σμηνουργίας μπορεί να είναι σωστή για άλλα μέρη και συνθήκες αλλά όχι για τα δικά μας.

 Αρκετά με την θεωρία, μερικές πρακτικές συμβουλές τώρα για σένα.  Έχεις λίγα μελίσσια, η πρώτη σου προτεραιότητα θα πρέπει να είναι να τα αυξήσεις και όχι τόσο να τα βελτιώσεις πάνω σε ορισμένους τομείς (και δεν έχεις την εμπειρία να ξεχωρίσεις ποια θα τα έχεις ως βάση σύγκρισης σχετικά με το τι θα αναπαράγεις, αλλά κυρίως δεν έχεις και τόσο μεγάλο δείγμα μελισσιών για να  διαλέγεις τα καλύτερα από αυτά για τα αναπαράγεις).

 Δημιούργησε πρώτα μια παραγωγική βάση με δεκάδες ή εκατοντάδες μελίσσια και έπειτα  βάλε μπρος και την βελτίωση του παραγωγικού σου κεφαλαίου (διάβασε και τις    υπόλοιπες αναρτήσεις μου της σειράς απαντώ εκεί που δεν με σπέρνουν, εκφράζω πολλούς προβληματισμούς πάνω στην βελτίωση του ζωικού κεφαλαίου σε αντίστοιχες ερωτήσεις που μου κάνουν).  

 Και αφού φτάσεις στο επίπεδο που περιγράφω διάλεξε τι θα προσπαθήσεις να πετύχεις με την ευγονική. Αύξηση παραγωγής? Καταπολέμηση σμηνουργίας? Ή και τα δύο? Απλώς πρόσεχε!  Όσο ποιο δυνατή η τάση για κάτι, τόσο πιο μεγάλη η εξελικτική πίεση για αυτή την τάση, οπότε και  μεγαλύτερο το εξελικτικό πλεονέκτημα από αυτή. Με λίγα λόγια είναι  συνήθως  πιο κερδοφόρο να κολυμπάς μαζί με το ρεύμα παρά  αντίθετα  του χα χα χα.     

Adios Amigos Locos

Σειρά "Απαντώ εκεί που δεν με σπέρνουν".

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol I

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol II

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol III

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol IV

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol V

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol VI

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol VII

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol VIIΙ

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol IX

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol X

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XI

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XII

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XIII

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XIV

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XV

Μελισσοκομία, αξίζει αυτή η μαλακία τελικά?

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XVΙ

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XVΙI

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XVΙIΙ

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XIX

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XX

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XXΙ

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XXΙI

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XXΙII

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XXΙV

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XXV

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XXVI

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XXVII

Απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν μου έγιναν Vol XXVIII

Μότσανος Λάζαρος

Σοχός  13/1/2016