Λευκοί σταυροί στο έδαφος απλωμένοι

Λευκοί σταυροί στο έδαφος απλωμένοι

από κάτω τους στρατιώτες κοιμισμένοι

μαύρες μέρες πολέμου μόνο να θυμίζουν

μανές θλιμμένες την μοίρα τους ξορκίζουν 

Για μαξιλάρι το λευκό μάρμαρο και αν έχουν

από τις χαρές της ζωής και τα νιάτα τους απέχουν

μόνοι τους στην λήθη και ας είναι εκεί μυριάδες

στο πολέμου την λαίλαπα θυσιάστηκαν χιλιάδες

Για την Άγια πατρίδα και την Ιερή θρησκεία

τις ζωές τους νωρίς αποχωριστήκαν με την βία

προτού γευτούν του φιλιού την πρώτη γλύκα

ένιωσαν την οσμή του θανάτου με πίκρα.

Λευκοί σταυροί στο έδαφος απλωμένοι

η δική τους η ακριβή ζωή πήγε χαμένη

μόνοι τώρα σε ξένο έδαφος θαμμένοι

η ανυπαρξία η μοναδική τους ερωμένη.

 Σήμερα θα αναφερθούμε στην μεγαλύτερη νεκρόπολη της Ελλάδας τα Συμμαχικά Νεκροταφεία του Ζεϊτένλικ (Zeitenlik) στην Θεσσαλονίκη. Εδώ 20.500 στρατιώτες των Συμμάχων της Αντάντ (5 τομείς ανά εθνικότητα: Γαλλικός Τομέας 8.089, Σέρβικος τομέας 7.500, Ιταλικός τομέας 3.000, Βρετανικός τομέας 1.600, Ρωσικός τομέας 400, καθώς και αριθμός από Βούλγαρους αιχμαλώτους πολέμου) που πολέμησαν στο μακεδονικό μέτωπο κατά τον Α΄Παγκόσμο Πόλεμο βρίσκονται θαμμένοι.

 Το συγκεκριμένο μέρος είχε επιλεχθεί γιατί εκεί υπήρχε ήδη το καθολικό κοιμητήριο του Αγίου Βικέντιου και Παύλου αλλά και γιατί υπήρχε και η μονή Λαζαριστών (θα ακολουθήσει ανάρτηση στο εγγύς μέλλον) κοντά η οποία είχε μετατραπεί σε νοσοκομείο. 

 Στις 20 Νοεμβρίου 1920 υπογράφηκε η συμφωνία για την ίδρυση του συμμαχικού νεκροταφείου  ανάμεσα στην Ελλάδα, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία Σερβία. Κατά την οποία η Ελλάδα αγόρασε τις εκτάσεις για το νεκροταφείο και παραχώρησε στα ξένα κράτη την επικαρπία τους, και οι δαπάνες για την συντήρηση του βαραίνουν τις ξένες κυβερνήσεις. Στις 11 Νοεμβρίου (επέτειος της λήξης του πολέμου) με την παρουσία παλιών πολεμιστών (όχι πια!) και εκπρόσωπων των κυβερνήσεων γίνονται τελετές για να τιμήσουν τους πεσόντες.

 Αυτή είναι η επίσημη ιστορία του νεκροταφείου του Ζεϊτενλικ, ώρα να κάνουμε μια περιήγηση μέσα του όπως πρέπει να κάνει κάθε ένας που θα περάσει έστω λίγες μέρες στην Θεσσαλονίκη, είναι αναγκαίο για να μπορέσουν πολλά πράγματα να μπούνε σωστά στην αντίληψη του και στην σκέψη του. 

 Ένας φράχτης οριοθετεί το νεκροταφείο από την οδό Λαγκαδά που βρίσκεται εμπρός του.

 Με που μπαίνεις μια ακόμα υπενθύμιση της ιδιαίτερης σχέσης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Σερβία που σε αυτή την πόλη είναι ακόμα εντονότερη. Δύο σημαίες δίπλα δίπλα, μια Ελληνική και μια Σερβική (η Ρωσική έχει τα ίδια χρώματα με ανάποδη σειρά). 

 Και η πρώτη εικόνα που σου έρχεται είναι το σερβικό μνημείο που στεγάζει τα 5.500 σκευοφυλάκια Σέρβων στρατιωτών. Χτίστηκε μεταξύ του 1926 και του 1936. Λόγου της εγγύτητας της Θεσσαλονίκης  με την Σερβία χιλιάδες επισκέπτες και συγγενείς των θαμμένων στρατιωτών έρχονται από την Σερβία κάθε χρόνο για να υποβάλουν τα σέβη τους στους νεκρούς τους.  

 Στον Σερβικό τομέα χιλιάδες τάφοι με ένα ονοματεπώνυμο και ένα αριθμό που υποδηλώνει την αρίθμηση του τάφου.

 Πρώτος φροντιστής και φύλακας του Σερβικού τομέα του νεκροταφείου ήταν ο Sano (Σάββας) Michailovic, τον διαδέχθηκε ο γιος του, και αυτόν ο γιος του Djordie (Γιώργος) που ξεπέρασε την όγδοη δεκαετία της ζωής του ξεναγώντας του επισκέπτες από την Σερβία στο κοιμητήριο αφηγούμενος ιστορίες από τους νεκρούς που κείτονται εδώ.

 Το μνημείο είναι εντυπωσιακότατο! Το ψηφιδωτό είναι του Αρχάγγελου Μιχαήλ (ο Ψυχοπομπός Άγγελος), από την πίσω πλευρά είναι ο Άγιος Γεώργιος ( σημαντικότατος άγιος και στους Σέρβους και η Γιορτή του -Εντερλέζι- μια από της σημαντικότερες).  

 Χιλιάδες τάφοι βρίσκονται εκεί για να σε προσγειώσουν στην πραγματικότητα του πολέμου, να σου δώσουν να καταλάβεις το ανώφελο αυτής της διαδικασίας και της καταστροφής που επιφέρει, πραγματικά δεν υπάρχει μεγαλύτερο επιχείρημα κατά του πολέμου από ένα στρατιωτικό νεκροταφείο! Το πότε θα φέρουμε εδώ όλους τους διάφορους πομπώδες ανεγκέφαλους που λένε μεγάλα λόγια για πολέμους και εκδηλώνουν πολεμοχαρή αισθήματα και απόψεις είναι το ουσιαστικό ερώτημα!

 Μέσα εκεί είναι τα σκευοφυλάκια των Σέρβων στρατιωτών. Ενα σχολείο από την Σερβία (πολύ, πολύ ψιλά τα αγοράκια και τα κοριτσάκια από την Σερβία!!!) είχε έρθει την ημέρα που ήμουν στο νεκροταφείο για να υποβάλουν τα σέβη τους στους νεκρούς και να μάθουν την ιστορία του στρατού τους που κείτεται σε αυτό το νεκροταφείο. 

 Δεν μου έκανε διάθεση να μπω μέσα, ο χώρος και ο χρόνος για αυτό άνηκε μόνο σε αυτούς, εγώ θα ήμουν ξένος σε όλο αυτό, ξένος και τελείως άκυρος αν τολμούσα να βγάλω έστω και μια φωτογραφία εκεί μέσα. 

 Δεν το ήθελα και δεν το έκανα. 

 Χιλιάδες σταυροί από αντίστοιχους νέους άντρες που δεν χαρήκαν την νεότητα τους, και έχω τους ηλίθιους (και τις ηλίθιες! Δεν είναι παράξενο που άτομα που δεν θα πολεμήσουν ποτέ να είναι τόσο πολεμοχαρείς?) να θεωρούν ότι ο πόλεμος είναι λύση για οτιδήποτε. 

 Ο Ρωσικός τομέας και το μνημείο του.

"Αιωνία η μνήμη στους στρατιώτες της Ρωσίας που έπεσαν στην γη της Ελλάδας" Γράφει το μνημείο στα Ρώσικα και στα Ελληνικά. 

"Στους 8.089 στρατιώτες αυτής της νεκρόπολης που πέθαναν για την Γαλλία" αναγράφει το Γαλλικό μνημείο  και αναφέρονται ακόμα 208 άγνωστοι στρατιώτες από την πίσω πλευρά του μνημείου.

 Μια θάλασσα από σταυρούς, να τους βλέπουν οι ανεγκέφαλοι που μιλάνε χωρίς να σκέφτονται, να χορταίνει το μάτι τους από μάρμαρο. 

 Μια εντυπωσιακή κόκκινη εκκλησία μέσα στην θάλασσα από σταυρούς, υποθέτω είναι αφιερωμένη στους εθελοντές (αν κρίνω από τα ονόματα εθελοντές από την Θεσσαλονίκη και την Ελλάδα?) που πέθαναν μαζί με τους Γάλλους στρατιώτες πολεμώντας μαζί τους. 

 Στον Γαλλικό τομέα πολλοί από τους στρατιώτες που θάφτηκαν ήταν από τις αποικίες και υπάρχει ένα σημάδι πάνω στους τάφους τους για να ξεχωρίζει ο τόπος καταγωγής τους (m για τους κατοίκους της Μαδαγασκάρης  s για τους κατοίκους της Σενεγάλης ανάποδο Α για τους Τυνήσιους και τους Μαροκινούς και άστρο του Δαβίδ ✡ για τους Εβραίους). 

 "Για τους Ιπτάμενους΄Ήρωες που πέθαναν για την Γαλλία" είναι η επιγραφή σε αυτό το μνημείο.

 Και ο Αγγλικός τομέας χωρίς σταυρούς αλλά με μαρμάρινη πλάκα.

 Εδώ γράφεται το ονοματεπώνυμο του στρατιώτη, ο βαθμός, το σύνταγμα  που υπηρέτησε (μαζί με το σήμα του συντάγματος) και μικρά κείμενα που χάραξαν μάλλον οι συγγενείς τους. 

 Η ησυχία και η γαλήνη που αποπνέει αυτό το μέρος είναι τρομερή, επίσης είναι όλο το νεκροταφείο πεντακάθαρο και άψογα συντηρημένο, μπορεί να συμβαίνει αυτό γιατί έχουν αναλάβει να το φροντίζουν οι ξένοι, γιατί αν έμενε σε μας!!!

 Στον Αγγλικό τομέα είναι θαμμένη και η Katherine Mary Harley νοσοκόμα που που βοήθησε τον Σέρβικο στρατό και πέθανε από έκρηξη οβίδας το 1917, στον τάφο της αναγράφεται "Αντί για λουλούδια η ευγνωμοσύνη των Σέρβων θα ανθίζει για να θυμίζει τις πράξεις αγάπης αυτής της γυναίκας. Το όνομα σας θα μείνει αθάνατο από γενιά σε γενιά"

"Το όνομα τους θα ζει για πάντα" αναγράφεται στο βρετανικό μνημείο.

 Το Ιταλικό νεκροταφείο λίγο παράμερα από τα υπόλοιπα και σε λιγότερο άψογη κατάσταση.

 Το 1915 έγινε η πρώτη οργανωμένη ταφή στο νεκροταφείο του Ζεϊτενλικ υποθέτω από τις επιγραφές στην πόρτα του νεκροταφείου η τελευταία θα πρέπει να έγινε το 1919 (ο πόλεμος μπορεί να τελείωσε το 1918 αλλά όλοι οι τραυματίες στα νοσοκομεία δεν επιζούν οπότε....).

 Το μικρό Γαλλικό μουσείο έγινε το 2013-2014 με την ευκαιρία της ολικής ανακαίνισης του Γαλλικού τομέα του νεκροταφείου και στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης των 100 ετών από τον μεγάλο πόλεμο (τον πρώτο! Το επαναλάβαμε το λάθος και μερικές δεκαετίες μετά! Και δυστυχώς...). 

 Και ο χάρτης της Νεκρούπολης όπου φαίνεται ο κάθε τομέας.

 Αυτά λοιπόν παίδες, θεωρώ ότι δεν πρέπει να υπάρξει ποτέ Έλληνας που να μην επισκεφτεί μια φορά στην ζωή του αυτή την νεκρόπολη και να αναλογισθεί την βλακεία του ανθρώπινου γένους και την καταστροφικότητα κάποιων από τις πιο παράλογες επιλογές του, και αν δεν μπορέσει να ταυτιστεί με τους νεκρούς στρατιώτες δεν πειράζει, ίσως μπορέσει να ταυτίσει τον αδερφό του με αυτούς, τον πατέρα του, τον γιο του..... 

Μέχρι την επόμενη ανάρτηση...

Adios Amigos Muertos

Μότσανος Λάζαρος

Θεσσαλονίκη 10/4/2015