ΜΕΛΙΣΣΟΙΣΤΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ : Μαρτίου 2023

Πέμπτη 23 Μαρτίου 2023

Τα μέλια μας για την χρονιά 2022-2023

Μια οπτική αυτή.

Και αυτή μια άλλη.

Χα χα χα.

Adios Amigos Locos

Λάζαρος Μότσανος

Σοχός 23/3/2023

Τετάρτη 22 Μαρτίου 2023

Πως τα βλέπεις τα μελίσσια φέτος μάστορα?

Όταν σε ρωτάνε "Πως τα βλέπεις τα μελίσσια φέτος μάστορα?" και τους απαντάς "Και τα ξύλα θα φάνε φέτος!".

Σουσουρίσια μελίσσια παίδες!

Αλίμονο στον φουκαρά που θα δουλέψει με αυτά!

Στο απώτερο μέλλον δεν υπάρχει τίποτα άλλο από παντοτινό πόνο!

Χα χα χα.

Κυριακή 19 Μαρτίου 2023

Αρπάζοντας από το λαιμό το Μελισσοκομικό Κόστος - Μετατρέποντας την πρόπολή σε μελισσοκομική τροφή

Και συνεχίζουμε τις αναρτήσεις της σειράς "Αρπάζοντας από το λαιμό το μελισσοκομικό κόστος" με το πως "μετατρέπω" την πρόπολή σε μελισσοκομική τροφή!

Στην πραγματικότητα το ρήμα θα έπρεπε να είναι "ανταλλάσσω" αντί για "μετατρέπω", αλλά είναι πολύ πιο πιασάρικο το δεύτερο, και υποδηλώνει μια "μαγική" μέθοδο για να κάνεις την πρόπολή τροφή για τα μελίσσια!

Χα χα χα.

Πάμε παρακάτω, λέγοντας σας μια ακόμη μελισσοιστορία.

Αρχές της μελισσοκομικής μου καριέρας, λίγα ακόμη τα μελίσσια, λιγότερο το μελισσοκομικό μου γνωστικό κεφάλαιο, μικρότερες και οι αποδόσεις μου σε μέλι. Εποχές ανέχειας και για μένα, και για τα μελίσσια μου (όχι ότι τώρα την αράζουμε σε μπανιέρες γεμάτες με σαμπάνια, τρώγοντας χαβιάρι μπελούγκα!), εποχή χειμώνας, έχουν τελειώσει οι τρύγοι του δευτέρου χεριού του πεύκου (ξέρετε εποχές Vitara με τρέιλερ, εκατομμύρια δρομολόγια από και προς τα πεύκα!), έχει παρθεί μια αξιοπρεπή παραγωγή για νέο μελισσοκόμο, αλλά η επόμενη χρονιά θα βγει οριακά ως προς τα έξοδα της, τα μελίσσια δεν θα έχουν πολλά, πολλά, για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Τα πάντα οριακά, με το σταγονόμετρο και άμα. 120 μελίσσια μεν, λεφτά για βαριά, βαριά, 75 κιλά τροφή σε εκείνη την επίσκεψη μου στον προμηθευτή μου.

Αίσθημα αδυναμίας, ενοχές για το ότι δεν μπορώ να προσφέρω περισσότερα στα μελίσσια μου, αγωνία για το πως θα βγάλουν τον χειμώνα. Και ξαφνικά έρχεται ένας μελισσοκόμος αεράτος, χαρούμενος, με αυτοπεποίθηση, έχοντας ένα κουβά με πρόπολή (το κάνω να ακούγεται σαν διαφήμιση "Είναι ωραία, ψεκάζει με Fresh Air!" αλλά σε εμένα έτσι έχει εγγραφεί στην μνήμη μου αυτή η σκηνή! Ωραιοποίηση στο έπακρο, το καταλαβαίνω! Δεν δημιουργούν ψυχικά τραύματα και απωθημένα μόνο οι περίοδοι πείνας του 40! Χα χα χα), περίπου στο ένα κιλό. "Τι σας έχω εδώ!?!", "Πρόπολή ο παίχτης!", "Και πολύ μάλιστα! Κιλάκι! Για να την κάνουμε τράμπα με τροφή!".

Και εγώ να το κοιτώ αυτό από μια γωνία, μαζεμένος σαν σκαντζόχοιρος, με μάτια να λάμπουν, και να σκέφτομαι "Όχι ρε φίλε! Γιατί δεν μάζεψα και εγώ πρόπολή? Να την φέρω εδώ, να την ανταλλάξω με τροφή! Τόση πρόπολή παντού, στα πλαίσια, κάτω από το κερόπανο, αβέρτα πρόπολή, και εγώ την έβλεπα σαν εμπόδιο! Γιατί δεν με έκοψε να την βγάλω από παντού? Ένα κιλό δεν θα μάζευα και εγώ? Ακόμη μισό κιλό τροφή για το κάθε ένα μελίσσι! Και εάν ήταν πάνω από ένα κιλό? Πόσο τροφή για αυτά (Και ναι! Τροφή για τα μελίσσια! Όχι τροφή για τον μελισσοκόμο! Τα μελίσσια πρώτα, ο μελισσοκόμος δεύτερος! Να το θυμάστε αυτό την επόμενη φορά που θα με ρωτήσετε "Γιατί θεωρείς ότι είσαι καλός μελισσοκόμος?") θα ήταν η παραπάνω πρόπολή? 1,5 κιλό? 2 κιλά? Ω ρε φίλε! Θα την έβγαζαν πλουσιοπάροχα όλο τον χειμώνα (Τρίχες! Αλλά όταν δεν έχεις, ακόμη και οι τρίχες σου φαίνονται βουνό!).

Έφυγα από το μελισσοκομικό μαγαζί κουβαλώντας στο Vitara τα ψήγματα τροφής για τα μελίσσια μου, βρίζοντας τον εαυτό μου, και με σφιγμένα τα δόντια να δίνω όρκο "Του χρόνου θα μαζεύω πρόπολή για τροφές! Έστω αυτό να κάνω! Το extra mile για τις κυρές μου. Θα το κάνω! Όρκος!".

Το έκανα! Μάζεψα χωρίς σίτες πρόπολής 5,7 κιλά! Όλα τα πλαίσια ήταν παρθένα, και τίγκα στην πρόπολή! Ποτέ ξανά δεν μάζεψα σε μια χρονιά τόση πολύ πρόπολή (μια που κάθε χρονιά έπαιρνα την πρόπολή από τα πλαίσια) 2,7-3,5 κιλά η πρόπολή κάθε χρονιάς με αυτόν τον τρόπο.

Αλλά την πρώτη χρονιά έβγαλα κοντά στα 6 κιλά, η αξία τους με 50 ευρώ το κιλό ήταν στα 300 ευρώ, κοντά στα 550-600 κιλά τροφής εκείνη την εποχή! 4 κιλά τροφή για κάθε μελίσσι! Βγήκε όλη η τροφή του χειμώνα μόνο με αυτή την κίνηση μου! Έπλεα σε πελάγη ευτυχίας! Βλέπετε η παραπάνω σκηνή μου δημιούργησε ένα απωθημένο (ανάλογο με τα απωθημένα που είχαν οι γονείς μας από την πείνα του 40, και για αυτό μας ταΐζαν αβέρτα, λες και μας πήγαιναν σαν γουρούνια για σφάξιμο την επόμενη εβδομάδα!).

Και τα απωθημένα είναι δύσκολη φάση! Σε κάνουν να μην λειτουργείς λογικά, αλλά αποκλειστικά και μόνο με το συναίσθημα! Ένοιωθα λες και κέρδισα τον πρώτο λαχνό του λαχείου, παρόλο που είχα βγάλει διπλάσια παραγωγή από την περσινή χρονιά (είχα αρχίσει πλέον να ρολάρω και να στροφάρω μελισσοκομικά), και θα μπορούσα εύκολα, δύσκολα, να καλύψω τις τροφές από τα μελίσσια για τον χειμώνα και χωρίς αυτή την πρόπολή. Ωστόσο ένοιωσα σαν το σημαντικότερο που πέτυχα αυτή την χρονιά ήταν αυτά τα 6 κιλά πρόπολή! Απίστευτό συναίσθημα! Σαν Ελληνική ταινία "Κυρ Στέφανε, βάλτε και ζαμπόν, και μακαρόνια, και ρύζι, και σοκολάτες, τρεις σοκολάτες, και λουκούμια! Θα το κάψουμε σήμερα Κυρ Στέφανε!"

Απωθημένα!

Σκότωσε τα πριν σηκώσουν κεφάλι!

Δεν το έκανα! Αντίθετα κάθε χρονιά συνέχιζα να βγάζω πρόπολή για να την ανταλλάσσω με μελισσοκομικές τροφές, στα τέλη της μελισσοκομικής χρονιάς, και στις αρχές του χειμώνα.

Διαδικασία που γίνεται κατά την διάρκεια των τρύγων όπου έχω έναν ακόμη πάγκο εργασίας (χρησιμοποιώντας κυψέλες και πλαστικό πάγκο) όπου αφαιρώ την πρόπολή από παντού από τα πλαίσια, και την μαζεύω σε κουβά για μέλι. Η διαδικασία συνεχίζει με το να περάσουν τα πλαίσια από τον πάγκο απολεπισμού, και μετά να μπουν στον μελιτοεξαγωγέα, έξτρα στάδιο είναι να ζυγίζεται και κάθε κουβάς με μέλι (για να έχεις έναν μπούσουλα το τι παράγεις), πριν φιλτραριστεί στα φίλτρα πάνω από τα δοχεία ωρίμανσης.

Περιττό να σας πω ότι όλα αυτά τα έξτρα βήματα στην διαδικασία απομελίσματος (εξαγωγή πρόπολής, ζύγισμα κουβάδων, φιλτράρισμα και αποθήκευση σε δοχεία ωρίμανσης) καθυστερεί υπερβολικά την όλη διαδικασία. Και μάλιστα είναι ένα σημείο που κάποιοι καλοπροαίρετα με πειράζουν, ή κακοπροαίρετα μου την λένε, αδιαφορώντας ότι στο δικό τους αντίστοιχο απομέλισμα δεν υπάρχουν αυτά τα έξτρα βήματα (ή υπάρχουν και μελιτοεξαγωγείς με προγραμματισμό, ή υπάρχουν και άλλα άτομα για να τους βοηθούν!).

Ναι αργεί η διαδικασία, και μάλιστα πολύ, τόσο που εδώ και χρόνια είμαι στο "Δεν αξίζει πλέον να μπαίνω στον έξτρα κόπο και να χάνω τόσο χρόνο για να παίρνω την πρόπολή, πρέπει να σταματήσω κάποια στιγμή! Μην έχουμε και τον κάθε κάγκουρα να μας την λέει ότι είμαι αργός, γιατί συγκρίνει, κουτοπόνηρα, μήλα με πορτοκάλια"!

Σωστά όλα αυτά και λογικά! Αλλά τι είπαμε για τα απωθημένα? Πρέπει να τα σκοτώσεις πριν σηκώσουν κεφάλι!

Χα χα χα.

Ο κουβάς με πρόπολη που σας έχω μοστράρει φάτσα κάρτα είναι 6 κιλά πρόπολή, αλλά από δύο χρονιές! Επίσης μερικές επισημάνσεις, όταν χρησιμοποιείς κερόπανο χειμώνα, καλοκαίρι, διαρκώς, τα μελίσσια προπολίζουν σαν τρελά πάνω από τα πλαίσια και κάτω από αυτό! Μου έχει τύχει μόνο από την δεκάδα πλαισίων ενός τρυγημένου ορόφου να πάρω μέχρι 75 γραμμάρια πρόπολή! Χωρίς παγίδες πρόπολής!

Το να έχω διαρκώς κερόπανα ήταν μια γνώση που την είχα αποκτήσει από πολύ νωρίς από το blog ενός Ροδίτη μελισσοκόμου (δυστυχώς δεν θυμάμαι πλέον το όνομα του, πέρασαν πάνω από δέκα χρόνια όταν είχα δει την σχετική ανάρτηση του!) που χρησιμοποιούσε στα δικά του μελίσσια κερόπανα διαρκώς χειμώνα, καλοκαίρι, οπότε είπα, "Εάν στην Ρόδο μπορούν να έχουν κερόπανο διαρκώς τότε και εδώ στον Σοχό θα μπορούμε να έχουμε διαρκώς κερόπανο χωρίς πρόβλημα!".

Μεταγενέστερα διαπίστωσα ότι τα μελίσσια με το κερόπανο παρήγαγαν πολύ περισσότερη πρόπολή, και μάλιστα επάνω στις "ράχες" των πλαισίων (οπότε και εύκολη για να την πάρεις με το ξέστρο!).

Είναι δε τόση η ποσότητα πρόπολής που παράγεται με αυτόν τον τρόπο που αντίστοιχος αριθμός μελισσιών με παγίδες πρόπολής δεν την βγάζουν! Το είχα αντιληφθεί αυτό με μελισσοκόμο (τρίτης γενιάς!) που χρησιμοποιούσε παγίδες πρόπολής για πολλές δεκάδες μελίσσια, και όταν του έλεγα πόση πρόπολή βγάζω εγώ μόνο με τα κερόπανα δεν μπορούσε να το πιστέψει (ή να το δεχθεί! Αλλά είπαμε, παλιοί μελισσοκόμοι, αλλά και οι απόγονοι τους, έχουν μεγάλο γνωστικό κεφάλαιο στην μελισσοκομία εκ ορισμού, αλλά στην πρωτότυπη σκέψη, φαντασία, και καινοτομία υστερούν αφάνταστα! Έτσι είναι εάν η σκέψη σου πάει μόνο πάνω σε ράγες!).

Δεύτερη επισήμανση, δεν βάζω ποτέ πάνω στα πλαίσια ταινίες για θεραπείες, όλες μπαίνουν στην είσοδο της κυψέλης! Οπότε δεν υπάρχει καμία επιμόλυνση της πρόπολής από τις δραστικές ουσίες των θεραπειών, ή η επιμόλυνση της είναι στο ίδιο βαθμό που θα είχε και η πρόπολή στις παγίδες πρόπολής που θα ήταν 1 με 1,5 εκατοστά πιο ψιλά από ότι η πρόπολή στα πλαίσια!

Για αυτό ακριβώς θα σας έχω σχετική τεχνογνωσία παρακάτω.

Οπότε φέτος η πρόπολή για ανταλλαγή ήταν στα 6 κιλά. Και αυτό γιατί πέρσι δεν υπήρξε ενδιαφέρον για να την πάρει ο συγκεκριμένος προμηθευτής μου, και ήδη άρχισαν να χτυπάνε τα καμπανάκια! "Βγήκε η πρόπολή και δεν την πήρανε! Τόσα χρόνια λέω να το κόψω, μην χάνω χρόνο, κόπο, μπας και έφτασε η ώρα?". Μιλώ με τον ένα συνέταιρο του μελισσοκομικού μαγαζιού που τους προμήθευα την πρόπολή, μου λέει "Βγάλε εσύ και θα την πάρουμε εμείς!", "Οκ", "Ξανά στον περπατημένο δρόμο!".

Καθυστέρηση ξεκαθυστέρηση κάνω και φέτος το τσακαλίκι! Πρόπολή όσο και την πρώτη χρονιά, στέλνω το χαμπέρι στο τέλος του τρύγου του δεύτερου χεριού του πεύκου "Να σας φέρω την πρόπολή, να την ανταλλάξω με τροφή, μάλιστα με τροφή με Νοζεβίτ! Αν γίνεται να το κάνουμε τώρα, γιατί τώρα πρέπει να τροφοδοτήσω με αυτό τα μελίσσια μου!", "Όχι κράτα την! Έχουμε απόθεμα, δεν θέλουμε τώρα!!" , δαγκώθηκα στα χείλη! "Πάλι αμανάτι θα μου μείνει η πρόπολή? Σαν βλάκας την έβγαζα και φέτος?", μετά το αρχικό μούδιασμα μου ήρθε η οργή και το "Τέλος! Δεν ξαναβγάζω, δεν θα παρακαλώ για να δώσω την πρόπολή, και μάλιστα με ανταλλαγή σε προϊόντα του προμηθευτή. Κέρδος στην αγορά της πρόπολής, κέρδος στην πώληση προϊόντων τους, άμεσα, και να παρακαλώ και από πάνω? Πάει πολύ! Ποτέ ξανά!".

Αγοράζω την τροφή με Νοζεβίτ (από άλλο προμηθευτή! Που είναι κατά 10-15% πιο ανταγωνιστικός στις τιμές του στις τροφές! Λεπτομέρεια σοβαρή και αυτή! Αλλά δεν θέλει ανταλλαγές πρόπολής με τροφή, γιατί όπως είπε "έχω τον προμηθευτή μου για πρόπολή εδώ και χρόνια, δεν θα τον ρίξω για άλλον" σεβαστό, και μου άρεσε και σαν εμπορική συμπεριφορά αυτό!), και δεν λέω τίποτα στον προμηθευτή μου.

Περνούν οι εβδομάδες και έρχεται ο καιρός για την τελευταία τροφοδοσία με σταθερή τροφή στα μελίσσια (την άνοιξη θα τροφοδοτηθούν με σιρόπι με μέλι, όπως σας ανάλυσα σε προηγούμενη ανάρτηση, που σύνδεσμό της έχω στο τέλος αυτής της ανάρτησης), έχω ακόμη την πρόπολη.

Παίρνω ένα τηλέφωνο στον παλιό προμηθευτή μου, και μιλώ με έναν από τους συνέταιρούς (με αυτόν έχω πολύ καλές σχέσεις, καλό παιδί, καλός επαγγελματίας, καλός και σαν μελισσοκόμος) του λέω "Κοίτα θα ταΐσω με σιρόπι με μέλι τα μελίσσια την άνοιξη, θέλω σταθερή τροφή μόνο για τον Φλεβάρη, έχω ακόμη την πρόπολή, να κάνουμε ανταλλαγή επιτέλους να έχουμε κέρδος και οι δύο? Αγορά και πωλήσεις ταυτόχρονα εσύ, να ανταλλάξω και εγώ την πρόπολή με τροφή?" με λίγη καθυστέρηση γίνεται τελικά το κονέ και γίνεται η ανταλλαγή.

Δυστυχώς σε τιμή αγοράς της πρόπολής στα 50 ευρώ το κιλό, παρόλο που όλες οι πρώτες ύλες της μελισσοκομίας έχουν αυξηθεί (και υποθέτω και οι προμηθευτές μου θα πουλήσουν την πρόπολή μου ακριβότερα κατά 40-60%). Σταθερή η τιμή της πρόπολής, αλλά η τιμή των μελισσοτροφών ανέβηκε κατά 85-90% με αποτέλεσμα να ανταλλαχθεί αυτή η ποσότητα των 6 κιλών πρόπολής με 230 κιλά μελισσοτροφής (και του εμπορίου, αλλά και τροφή που παράγει ο ίδιος ο προμηθευτής μου!) συν μερικά ζευγάρια από πορτάκια για πλαστικές βάσεις.

Σας υπενθυμίζω εδώ ότι την πρώτη χρονιά που έβγαλα μια παρόμοια ποσότητα πρόπολής, είχα πάρει με αυτή κοντά στα 550-600 κιλά μελισσοκομικής τροφής!

Ψυχρολουσία μεν, αλλά όταν δεν έχεις εναλλακτικές διεξόδους για να δώσεις αυτό το προϊόν πάλι καλά να λες που έφυγε! Φυσικά όλη αυτή η κατάσταση μόνο ικανοποιημένο δεν με βρίσκει, είχα τους ενδοιασμούς μου για το εάν έπρεπε να χάνω τόσο χρόνο, και κόπο, στην πλέον κρίσιμη περίοδο των τρύγων για να βγάζω πρόπολή, η λογική μου έλεγε όχι, τα απωθημένα μου μόνο με πιέζανε να το συνεχίσω! Πλέον με το όφελος από αυτή την δραστηριότητα να έχει πέσει στο 50% από πέρσι η απόφαση έχει πλέον ληφθεί αμετάκλητα. Τέλος!

Καιρός να σκοτώσω αυτό το απωθημένο.

Αλλά επίσης υπάρχει μια αλλαγή που θα κάνω στην παραγωγική διαδικασία μου που χρειάζεται ακριβώς αυτόν τον χρόνο, και κόπο, επάνω στο απομέλισμα! Μια από τις εκπλήξεις που σας κρατώ για το μέλλον! Θα δείτε! Χα χα χα.

Για το τέλος μια σκέψη που με βασανίζει από την αρχή αυτής της ενέργειας μου "Αυτά τα καημένα για κάποιο λόγο προπολιζουν σαν τρελά! Εγώ τους αφαιρώ την πρόπολή, κάνω καλά? Μπας και τους κάνω κακό? Μπας και αυτό το απόθεμα πρόπολής που μαζεύουν κάθε χρόνο το χρειάζονται αλλού? Για την υγιεινή της κυψέλης? Όχι μόνο για την αποστείρωση της κυψέλης, αλλά και σαν θεραπεία για κάτι άλλο?". Ναι! Πάντα θα πρέπει να υπάρχουν τέτοιες σκέψεις στο πίσω του μυαλού σου, οι μέλισσες ποτέ δεν κάνουν τίποτα τυχαία! Βασικό αυτό! Ένας είναι ο δάσκαλος μας, και μόνο! Αυτές!

Παίδες θεωρείστε και αυτό κερασμένο από μένα, η γνώση ότι το κερόπανο διαρκώς στην κυψέλη αυξάνει σχεδόν εκθετικά την παραγωγή πρόπολής από τις μέλισσες. Εάν δεν γίνεται χρήση ταινιών για θεραπείες πάνω στα πλαίσια, μπορεί αυτή η πρόπολή να συλλεχθεί για να πωληθεί, να χρησιμοποιηθεί για βάμμα πρόπολής, ή να ανταλλαχθεί για τροφές (πλέον θα αφήσω τους μελισσοκομικούς προμηθευτές να ασχοληθούν με εσάς όσο αφορά αυτό το πρόβλημα. Δεν θα τους πρήξω ξανά να ασχοληθούν με εμένα, να μην νοιώθω και εγώ άσχημα που τους πιέζω, να μην νιώθουν άσχημα και αυτοί που πιέζονται! Γλυτώσατε από μένα τυχεράκιδες, μόνο μερικές εκατοντάδες απλώς διαβάζουν αυτό το blog, για να δω πως θα γλυτώσετε και από αυτούς! Χα χα χα).

Η γνώση ότι το να έχεις διαρκώς κερόπανο στην κυψέλη αυξάνει εκθετικά την παραγωγή πρόπολής μου ήρθε σε εμένα με την παρατήρηση αυτού του γεγονότος, αλλά φέτος διαπίστωσα ότι η ίδια γνώση ήρθε ανεξάρτητα από μένα και σε άλλον μελισσοκόμο.

Μελισσοκόμος καλός (πολύ καλός!) από τον Νότο με πολλά μελίσσια, και μεγάλη εμπειρία (παρόλο που λέει ότι έχει μόνο τρία μελίσσια, έτσι παππού Χαραλάμπη? Χα χα χα) σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαμε μου το επιβεβαίωσε αυτό ότι το είχε παρατηρήσει και αυτός (έχει και αυτός κερόπανα διαρκώς στα μελίσσια του).

Φυσικά αυτός μου είπε ότι την πρόπολή που εξάγει από τα πλαίσια του δεν την δίνει στο εμπόριο, αλλά την χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη για παραφινάρισμα των κυψελών μαζί με παραφίνη (για να αυξήσει την υγιεινή των κυψελών προφανέστατα, στο μέλλον θα το έχω και εγώ στα υπόψη αυτό εάν αγοράσω παραφινιέρα!).

Η ένσταση του ήταν ότι δεν είναι δυνατόν εκεί που υπάρχουν ταινίες για θεραπεία εσύ να παίρνεις την πρόπολή για να την χρησιμοποιήσεις (λογικό!). Όταν του ανάφερα ότι εγώ δεν χρησιμοποιώ ταινίες πάνω στα πλαίσια, αλλά μόνο στην είσοδο της κυψέλης, μου είπε ότι δεν χρησιμοποιεί ταινίες στην είσοδο! "Γιατί?" τον ρωτώ, γιατί έχουμε σίτα (στο μέγεθός να περνούν μεν οι μέλισσες, άλλα όχι και πολλά άλλα από εκεί) στις εισόδους όλοι στην Πελοπόννησο! Για τις σφίγγες!

Και εκεί μου χτύπησαν καμπανάκια! Πρόβλημα σοβαρό με σφίγγες στον Νότο! Λύση? Σίτα στις εισόδους! Πρόβλημα? Δεν μπορούν να εφαρμοσθούν ταινίες για θεραπείες στις εισόδους! Λύση? Ταινίες για θεραπείες επάνω στα πλαίσια! Πρόβλημα? Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η πρόπολή που είναι πάνω στα πλαίσια! Πας αντίστροφα στην ροή των προβλημάτων, για να ανακαλύψεις το αίτιο και το αιτιατό σε κάθε τι που κάνει κάποιος!

Αλλά επίσης μου χτύπησαν καμπανάκια επάνω στην συγκεκριμένη λύση, και που την είχα ξαναδεί!

Και εδώ θα μεσολαβήσει ακόμη μια μελισσοιστορία.

Πριν από χρόνια με παίρνει τηλέφωνο ο ξάδερφος μου ο Ζαχαρίας που δουλεύει στην δημαρχία του Λαγκαδά, και μου λέει "Στον χώρο του μηχανοστασίου του πρώην δημαρχείου Σοχού, εκεί που υπάρχει ένας χώρος προσωρινής απόθεσης σκουπιδιών (σχεδόν σαν προσωρινή χωματερή, αλλά κάτω από την άμεση επίβλεψη των δημοτικών αρχών της περιοχής) κάποιος άφησε κάποιες κυψέλες και μελισσοκομικό εξοπλισμό, θέλεις να έρθεις να δεις τι είναι?" και φυσικά πήγα.

Εκεί βρήκα αρκετό εξειδικευμένο μελισσοκομικό εξοπλισμό, λίγο μεν, αλλά άκρως εξειδικευμένο, και μάλιστα ξέρω και από ποιον μελισσοκόμο είναι, πέθανε μεν αυτός (Κατσιάκος), και ο γιός του πέταξε τον εξοπλισμό! Άκρως πατεντιάρης ο μακαρίτης μελισσοκόμος, τρομερά καινοτόμος, όπως και ο εξοπλισμός του, τον πήρα από εκεί και θα σας ετοιμάσω μια σειρά αναρτήσεων με τίτλο "επανακαλύπτωντας την μελισσοκομική τέχνη" όπου θα σας τον παρουσιάσω, αφού τον έχω επεξεργαστεί, και εν μέρει βελτιώσει!

Γιατί αποτελούν διαμάντια της μελισσοκομικής τέχνης, και γνώσης, που δεν πρέπει να χαθούν! Οπότε για αρκετή ώρα έβλεπαν τα παιδιά της δημαρχίας τον τρελό Αρκούδο να ψάχνει μέσα σε μια τεράστια ντάνα με σκουπίδια, και μπάζα, κάτι κομμάτια με ξύλα, και κάτι τετράγωνα και οριζόντια κουτιά και πλαίσια (αυτή την εικόνα επίσης να έχετε στον νου σας όταν θα σας έρθει η ερώτηση σε μένα "Γιατί θεωρείς ότι είσαι καλός μελισσοκόμος?"! Ο τρελός που μαζεύει την μελισσοκομική γνώση, ακόμη και μέσα από βουνά με σκουπίδια!).

Ένα από τα κομμάτια μελισσοκομικού εξοπλισμού, και μελισσοκομικής γνώσης, που επανακάλυψα σε εκείνο τον σωρό με τα σκουπίδια ήταν και αυτή η είσοδος!

Μια είσοδος παλιού τύπου, που είχε καρφώσει ο πατεντιάρης μελισσοκόμος καρφάκια για να περιορίσει την δίοδο σε αυτή σε απρόσκλητους επισκέπτες της κυψέλης (Αχερόντειες, σφίγγες, ποντίκια, σαύρες, φίδια, και άλλες μέλισσες)!

Ένα ίδιο πρόβλημα στον Μελισσοκομικό Βορρά και στον Μελισσοκομικό Νότο της Ελλάδος, με παρόμοιες, και ανεξάρτητες μεταξύ τους λύσεις (γιατί μιλάμε για εποχές πολύ πριν το διαδίκτυο και την διάχυση των γνώσεων παντού λόγου αυτού!)! Σίτες στον Νότο, καρφάκια στον Βορρά! Η φαντασία στην μελισσοκομία!

Το οποίο στην σύγχρονη μελισσοκομία λύνεται με αυτόν τον τρόπο, πλαστικές εισόδους με περιορισμό στην πρόσβαση και από τις δύο εταιρίες που παράγουν πλαστικές βάσεις κυψελών (και πλαστικές κυψέλες).

Μια λύση που φυσικά δεν αποτελεί παρθενογένεση, αλλά προφανώς βασίζεται στις λύσεις των παλιών μελισσοκόμων στα παρόμοια προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε όλο τον Ελλαδικό χώρο!

Κερασμένο και αυτό από μένα, όπως και όλη η γνώση που θα "επανακαλυφθεί" από μένα και θα παρουσιαστεί σε εσάς μέσα στα πλαίσια αυτού του blog!

Υπομονή! Τα καλύτερα έρχονται, όπως έλεγε και μια χαμένη ψυχή!

Σειρά Αρπάζοντας από το λαιμό το Μελισσοκομικό Κόστος

Άντε, ώρα να ξυπνάμε σιγά, σιγά

Αναμνήσεις από έναν όχι και τόσο κόκκινο τρύγο

Αρπάζοντας από το λαιμό το Μελισσοκομικό Κόστος - Επισκευή Καρότσας φορτηγού

Αρπάζοντας από το λαιμό το Μελισσοκομικό Κόστος - Τροφοδοσία με μέλι

Adios Amigos Locos

Λάζαρος Μότσανος

Σοχός 19/3/2023

Παρασκευή 17 Μαρτίου 2023

Πιέζοντας διαρκώς την φύση

Μια που ζούμε τις τελευταίες (και ελάχιστες) χιονισμένες μέρες αυτού του χειμώνα, ας γράψουμε μια σχετική ανάρτηση με υλικό που είχα συλλέξει πριν από 2,5 περίπου χρόνια (συγκεκριμένα στις 16/06/2020), από μια ακόμη εξόρμηση μου στο βουνό.

Με αφορμή την τοποθέτηση μελισσιών μου σε αυτό για να πάρουμε παραγωγή βελανιδόμελου, βρέθηκα στα σημεία συγκέντρωσης της ξυλείας που είχαν υλοτομήσει τα μέλη του Δασικού συνεταιρισμού της περιοχής.

Μια ανάρτηση-μαρτυρία της πίεσης που ασκούμε ως ανθρώπινο είδος πάνω στο περιβάλλον και την φύση, για να εξυπηρετήσουμε τις ανάγκες μας (ενεργειακές), καθώς και το μέγεθος αυτής της πίεσης ακόμη και από τις νόμιμες και (θεωρητικά) οργανωμένες δραστηριότητες εκμετάλλευσης των πόρων που μας είναι διαθέσιμοι.

Μερικά στοιχεία πριν από όλα.

Πριν από την οικονομική κρίση του 2008-2009 και την συνεπακόλουθη φτωχοποίηση του λαού μας που τον έσπρωξε στην ενεργειακή πενία, το ποσοστό των καυσόξυλων στο ενεργειακό μείγμα της χώρας μας (και κατά κύριο, ίσως και μόνο, λόγο για την θέρμανση των νοικοκυριών) είχε πέσει στο επίπεδο του 12%. Στα μέσα της δεκαετίας που μας πέρασε είχε ξανανεβεί στο επίπεδο του 15%. Ποσοστό που πλέον θα έχει ξεπεραστεί θεαματικά την τελευταία διετία, που έχει ξεσπάσει η ενεργειακή κρίση λόγου του πολέμου στην Ουκρανία, και την κατακόρυφη εκτίναξη του κόστους του πετρελαίου, και του φυσικού αερίου.

Από πλευράς υλοτόμησης υπάρχουν στην περιοχή μας δύο κατευθύνσεις της κομμένης ξυλείας.

Η δημοτική ξυλειά που προορίζεται για τους δημότες (δημότες του δήμου Λαγκαδά, ή απλώς προς τους δημότες του πρώην δήμου Σοχού?) της περιοχής, που ορίζεται ως άδειες των 4 χωρικών ανά κάτοικο (περίπου το ένα χωρίκο αντιστοιχεί σε 800 κιλά ξύλο, αλλά όχι πάντα! Ανάλογα το ξύλο, ανάλογα το μάτι αυτού που το ορίζει, και, και ,και και..... Άλλα έχει τύχει άλλες χρονιές για την ίδια ονομαστική ποσότητα ξυλείας να γεμίζω το υπόστεγό μας -14 τόνοι- και να ντανιάζω ξύλα και εκτός αυτού, και άλλες χρονιές να μην μπορώ να το γεμίσω καν!), τα οποία έχουν μειωμένες τιμές σε σχέση με τα εμπορικά (με υποπεριπτώσεις στο κόστος ανάλογα του ασφαλιστικού ταμείου που ανήκεις, με το πρώην ταμείο του ΟΓΑ να είχε το χαμηλότερο κόστος - στο παρελθόν τουλάχιστον αυτά-).

Αλλά και σε εμπορική ξυλεία, με τις τιμές που ισχύουν στην περιοχή, και χρονική περίοδο εμπορίας τους. Δυστυχώς και εδώ παίζει το πόσο διαφέρει η ποσότητα ξυλείας που παραλαμβάνεις από την ονομαστική ποσότητα ξυλείας που πληρώνεις (μου έχει τύχει απόκλιση σε ονομαστικές ποσότητες ξυλείας ενός τόνου από τα 13-14 καρότσια που κανονικά βγάζει αυτή η ποσότητα -έτσι όπως τα τιγκάρω εγώ! Και αυτό είναι πάντα το μέτρο σύγκρισης μου, το βαριά φορτωμένο καρότσι, μέτρηση σε όγκο και όχι σε βάρος, για να εξαλείψεις την παράμετρο φρέσκο ή ξερό ξύλο που διαφέρουν σε βάρος έως και 40%- ο ένας τόνος εμπορικό ξύλο να σου βγάζει 8-9 καρότσια -τα μεγάλα τα οικοδομικά με τα 90 λίτρα κάδο!-. Τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση? Όχι πολλά! Αλλαγή προμηθευτή την επόμενη χρονιά, και όρκος να μην ξαναπρομηθευτείς από αυτόν τον κλέφτη! Χα χα χα).

Ωραία με τα νούμερα?

Ε?

Ας κάνουμε και ένα φωτογραφικό αφιέρωμα για να καταλάβουμε καλύτερα τα παραπάνω. Να υπάρχει και η ανίχνευση επί του πεδίου, για να έχουμε και αυτή την οπτική.

Και κυρίως για το τι μεγέθη αντιπροσωπεύουν όλα τα παραπάνω.

Εδώ έχουμε ένα από τα σημεία συγκέντρωσης της ξυλείας που έχουν κόψει οι υλοτόμοι του δασικού συνεταιρισμού της περιοχής (συνήθως σχηματίζουν "συνεργεία" 2-3 ατόμων που τους έχουν δοθεί ορισμένα κομμάτια του δάσους, "τεμάχια", για να υλοτομήσουν (δύο μορφές υλοτόμησης και εδώ, το να πάρουν οτιδήποτε υπάρχει στο τεμάχιο που τους έχει δοθεί, να το υλοτομήσουν δηλαδή πλήρως. Αλλά και η υλοτόμηση "ξελαφρώματος" ή "αραίωσης" όπου κόβουν ορισμένα μόνο δέντρα από τις περιοχές ευθύνης τους, για να διατηρηθεί το δάσος και για το μέλλον (μερικές φορές και οι δύο μορφές υλοτόμησης μπορούν να εφαρμοσθούν για άρρωστα δέντρα, ή ολόκληρα τμήματα του δάσους, ή για καμένα δέντρα).

Υλοτόμοι που ανεβαίνουν στο δάσος με αγροτικά 4Χ4, με σειρά αλυσοπρίονων (επαγγελματικών και αυξημένων δυνατοτήτων), αλλά και με χρήση μουλαριών για να μπορέσουν να ανεβάσουν την κομμένη ξυλιά από πλαγιές (τα τελευταία χρόνια άρχισε να γίνεται και χρήση "εργατών" δηλαδή ηλεκτρικά βίντσι με συρματόσκοινο για αυτή την δουλειά, στο μέτρο του δυνατού, σχεδόν τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει το μουλάρι σε αυτή την δουλειά. Και αυτό είναι κάτι το καλό! Χάρη σε αυτή την μονοπωλιακή ικανότητα των μουλαριών υπάρχει ακόμη η ανάγκη για μουλάρια, αλλά και για άλογα και γαϊδούρια -για να υπάρξουν μουλάρια χρειάζεται αυτός ο συνδυασμός για την αναπαραγωγή τους!-. Δύσκολη δουλειά φυσικά για τα ζωντανά, και είναι κρίμα αυτό το κάτεργο να είναι ο μοναδικός λόγος της ύπαρξης τους! Πραγματικά στην συγκεκριμένη περίπτωση η αλυσίδα είναι ο λόγος ύπαρξης του κατόχου-σκλάβου της!).

Και προχωρώ ανάμεσα στις ντάνες με τα κομμένα ξύλα (Βελανιδιά-Δρυς-Μεσές τα τρία ονόματα του ίδιου δέντρου, Νεοελληνική, Αρχαία Ελληνική, Τουρκική αντίστοιχα). Περιττό να σας πω ότι για μένα το θέαμα είναι σοκαριστικό!

Μην ξεχνάτε είμαι μελισσοκόμος, με στόχευση μάλιστα τα βαριά μέλια μελιτωμάτων (βελανιδόμελο, πευκόμελο), για εμένα το βελανιδοδάσος είναι πηγή εισοδήματος μου, και μάλιστα αειφόρου, γιατί η εκμετάλλευση που του κάνω δεν έχει καμία επίπτωση για αυτό. Αντίθετα αυτή η εκμετάλλευση δεν μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα αειφόρα, παρόλο που θεωρητικά αυτή η καταστροφή είναι ελεγχόμενη και προγραμματισμένη από τις υπηρεσίες του τοπικού Δασαρχείου.

Έλα όμως που δεν έχω καμία εμπιστοσύνη στο κράτος (και μάλιστα όταν γράφονται αυτές οι γραμμές έχουν περάσει μόλις μερικές εβδομάδες από το δυστύχημα στα Τέμπη με την σύγκρουση των τρένων, όπου αποκαλύφθηκε για ακόμη μια φορά η γύμνια, και η ανεπάρκεια του κράτους, και των οργανισμών του!) αλλά και στους φορείς του.

Ιδίως δεν έχω καμία εμπιστοσύνη στο Δασαρχείο (και για ένα λόγο παραπάνω ως μελισσοκόμος, όπου τα τελευταία χρόνια υφίσταμαι ως επαγγελματικός κλάδος διαρκείς απαγορεύσεις στην παρουσία μας, και την εργασία μας στα πευκοδάση, λόγω των πυρκαγιών σε αυτά. Παρόλο που οι μελισσοκόμοι δεν είναι μέρος του προβλήματος των πυρκαγιών στα δάση, αλλά μέρος της λύσης του -ως επαγγελματίες της φύσης που εργάζονται με τον συγκεκριμένο πόρο, έχουν κάθε έννομο συμφέρον να τον διατηρήσουν αναλλοίωτο, και μπορούν με την ύπαρξη τους και την δραστηριοποίηση τους στα δάση να τα διαφυλάττουν, να τα προστατεύουν, να λειτουργούν ως σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για οτιδήποτε ύποπτο συμβεί σε αυτά, αλλά και ως βοήθεια πυρόσβεσης εάν ξεσπάσει μια φωτιά σε αυτά!-)

Από τις χρονικές "στάμπες" που έχουν οι φωτογραφίες επάνω τους μπορείτε να αντιληφθείτε το πόσο μου πήρε για να περπατήσω αυτή την διαδρομή, οπότε μπορείτε να πάρετε και μια ιδέα το τόσο μεγάλες (λάθος! Τεράστιες!) είναι αυτές οι ντάνες!

Εκατόμβη κανονική!

Ένα δάσος τεμαχισμένο, και οριζοντιωμένο!

Ναι το ομολογώ, δεν είναι και το καλύτερο θέαμα που θα μπορούσα να αντικρίσω!

Και η σκέψη που κυριαρχεί μέσα μου "Πόσο μπορεί να επηρεάσει αυτό τις μελλοντικές αποδώσεις στις τοποθετήσεις μου στο βελανίδι?". Η δεύτερη σκέψη και ερώτημα μου "Εάν έχει γίνει ζημία επάνω στο πόσο μπορεί να αποδώσει σε βελανιδόμελο η περιοχή, πόσο καιρό θα πάρει για να ξαναέρθει στα προηγούμενα επίπεδα?" η απάντηση είναι ήδη δοσμένη, και απλή "Εάν έχει γίνει ζημία δεν θα το προλάβεις να το δεις να επανέρχεται όσο είσαι μελισσοκόμος! Η βελανιδιά είναι δέντρο με αργή ανάπτυξη. Πρώτα θα αποσυρθείς εσύ από μελισσοκόμος, και έπειτα τα νέα δέντρα της βελανιδιάς θα έρθουν στο μέγεθος αυτών που έχουν κοπεί, εάν έρθουν και δεν κοπούν ξανά, ή φαγωθούν, ή πατηθούν, από τα γελάδια που βόσκουν στην περιοχή".

Πίκρα και μόνο φέρνουν αυτές οι δύο σκέψεις!

Κοιτάζω την γύρω περιοχή για να εντοπίσω αντίστοιχες ντάνες με ξύλα. Μια μικρή ντάνα με ξύλα είναι στην απέναντι πλευρά του ξέφωτου που βρίσκομαι.

Αλλά στο απέναντι ξέφωτο αντικρίζω έναν αντίστοιχο όγκο ξυλείας με αυτόν που βρίσκομαι τώρα. "Θα πάω και εκεί για να δω τι ζημία έχει γίνει" η σκέψη μου. Ανεβαίνω στο Τ4 για να πάω εκεί.

Μερικά λεπτά μετά και έχω μπει και σε αυτό το ξέφωτο, με την ψυχή μου να σφίγγει για ακόμη μια φορά! "Αμάν", "Ακόμη χειρότερη εδώ η κατάσταση!" σιγομουρμουρίζω!

Τεχνογνωσία και οργάνωση οι υλοτόμοι! Δεν μπορώ να πω!

Παρκάρω το Τ4 στην αρχή του ξέφωτου για να αρχίσω την ανίχνευση πεζός.

Μια επισήμανση εδώ, αυτή είναι η νόμιμη υλοτόμηση από οργανωμένα συνεργεία δασεργατών-μελών δασικού συνεταιρισμού, επίσης υπάρχει και η νόμιμη υλοτόμηση (μέχρι 3 τόνους ξερού ξύλου ανά άτομο) για τους κατοίκους της περιοχής, ορισμένες χρονικές περιόδους (συνήθως το πρώτο δεκαήμερο του Οκτώβρη, και του πρώτου δεκαήμερου του Φλεβάρη), αλλά και η παράνομη υλοτόμηση κατά την περίοδο που απαγορεύεται η υλοτόμηση!

Τα προηγούμενα τα έχουμε ήδη παρουσιάσει σε αναρτήσεις της σειράς αναρτήσεων "Πολιτισμός του Ξύλου" όπου έχω και τους αντίστοιχους συνδέσμους στο τέλος αυτής της ανάρτησης.

Όλα τα παραπάνω ασκούν μια συνεχή, και αφόρητη, πίεση στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής (και όλες οι υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδος έχουν αντίστοιχες πιέσεις!). Σήμερα όμως εξετάζουμε τις οργανωμένες, μαζικές, νόμιμες, και εγκεκριμένες από το κράτος, πιέσεις προς το φυσικό περιβάλλον!

Και από ότι βλέπετε μόνο ασήμαντες και αμελητέες δεν είναι!

Σαν να κάνω επίσκεψη στην Τρεμπλίνκα, το Άουσβιτς, και το Νταχάου νιώθω!

Και εδώ χρησιμοποιώ το μέγεθος του Τ4 για να σας δώσω ένα μέτρο σύγκρισής της καταστροφής που έχετε μπρος στα μάτια σας.

Γιατί ναι!

Είναι καταστροφή όλο αυτό!

Ναι, το καταλαβαίνω, αναγκαιότητα για να μπορέσουμε να καλύψουμε τις ενεργειακές μας ανάγκες.

Ναι, μια φθηνότερη (αλλά όχι καθαρότερη, ή υγιέστερη επιλογή θέρμανσης!) επιλογή θέρμανσης για τον λαό μας που έχει φτωχοποιηθεί τραγικά τα τελευταία 10-15 χρόνια.

Ναι, μια επιλογή ανάμεσα στην διατήρηση του περιβάλλοντος, και της κάλυψης της ενεργειακής πενίας ενός μεγάλου αριθμού συμπολιτών μας (που πολλές φορές οι επιλογές τους είναι είτε αυτό, είτε να μην έχουν καν θέρμανση μέσα στο χειμώνα!).

Αλλά παρόλα αυτά αυτό που βλέπουμε εξακολουθεί και να είναι μια καταστροφή!

Με δικαιολόγηση μεν, καταστροφή δε!

Πραγματικά δύσκολο θέαμα, και οι σκέψεις να τρέχουν "Με αυτόν τον ρυθμό καταστροφής τι ακριβώς θα βρουν οι επόμενες γενιές από εμάς? Θα υπάρχει σε 40-50 χρόνια εδώ ένα βελανιδοδάσος, ή θα είναι ένας απέραντος βοσκότοπος?".

1006, 1007, οι αριθμοί είτε αντιπροσωπεύουν το τεμάχιο που έχει κοπεί, είτε το συνεργείο που τα έχει κόψει, είτε και τα δύο.

Αντιλαμβάνεστε το μέγεθος της κομμένης ξυλείας? Εκεί στο βάθος υπάρχει ένα φορτηγό που μπορεί να φορτώσει 48 μονές κυψέλες! Και δείχνει ψεύτικο μπροστά στις ντάνες με τα ξύλα! Η απόσταση που βλέπουμε εδώ είναι στα 750-800 μέτρα από την αρχή του ξέφωτου μέχρι εδώ! Και υπάρχουν από πίσω ακόμη 100-150 μέτρα με ξυλεία!

Τι σας έλεγα?

Ώρα για να φεύγω σιγά, σιγά, δεν νιώθω καλά εδώ. Είμαι μελισσοκόμος, έχω μάθει να αγαπάω τα δάση ως ζωντανούς οργανισμούς, μου είναι δύσκολο να τα βλέπω στο τσιγκέλι!

Σχεδόν τρέχω, θέλω να φύγω όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ναι έχω αποκτήσει υλικό για να δείξω το τι πίεση και καταστροφή ασκούμε στο φυσικό περιβάλλον μας, ένα ακόμη ντοκουμέντο για το αντίστοιχο αρχείο μου, αλλά δεν είναι κάτι που μου αρέσει, δεν είναι κάτι που μου προκαλεί ευχαρίστηση, ή ικανοποίηση.

Σαν να είμαι φωτογράφος πάνω από ομαδικό τάφο στην Μπούτσα νιώθω ως ένα βαθμό. Ίσως γιατί οι βελανιδιές είναι και ιερό δέντρο για μένα, ίσως και γιατί είναι οι μοναδικοί σύντροφοί μου για ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου.

Ευτυχώς έχω χάσει κιλά αυτή την περίοδο της μελισσοκομικής χρονιάς, πετάω κυριολεκτικά, λιποτακτώ από αυτό που θεωρώ εγώ πεδίο μάχης, πεδίο μιας ακόμη σφαγής.

Παίρνω τον δρόμο για να επιστρέψω στο σπίτι μου, στον δρόμο και άλλες ντάνες με ξύλα, στιγμιαίο σταμάτημα του φορτηγού για να βγάλω μερικές ακόμη φωτογραφίες, ντοκουμέντα μιας ακόμη μεγάλης σφαγής.

Μιας καταστροφής προγραμματισμένης, υπολογισμένης, αναπόφευκτης, αναγκαίας, αλλά και βολικά μακριά από την σκέψη και τον λογισμό όλων μας.

Μιας καταστροφής που συντηρεί γλυκές φλόγες που κρατούν μακριά τα παγωμένα δόντια του χιονιά.

Η ζέστη και η θαλπωρή που προσφέρει η θυσία του δάσους σε όλους μας.

Παρακάτω θα παραθέσω τις αναρτήσεις της σειράς Ο Πολιτισμός του Ξύλου για να έχουμε μια πληρέστερη άποψη της σημασίας του περιβάλλοντος μας καθώς και των έντονων πιέσεων που δέχεται καθημερινά από εμάς και των κινδύνων που διατρέχει διαρκώς.

Σειρά αναρτήσεων Πολιτισμός του Ξύλου.

Τεστ κοπώσεως

Το μάτωμα της Άιζενγκαρντ

Αίμα, δάκρυα, και ιδρώτας

Πατεντιάρης

ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΤΩΝ ΒΟΥΝΩΝ

Ανιχνεύσεις: με παρέσυρε το ρέμα

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ (ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ)

Κάτεργο

Υποθηκεύοντας το μέλλον

Παιχνίδια με την φύση

Μαύρο Μέλι: Το Βελανιδόμελο

Ανιχνεύσεις Δάσος Φλαμουρίου Vol I

Ανιχνεύσεις Δάσος Φλαμουρίου Vol II

Ανιχνεύσεις Φυτώριο Φλαμουρίου - Κατάληψη Τερηδόνα Vol I