Επιστροφή στην φύση.

Στα χρόνια της κρίσης το ποίο δύσκολο είναι να κάνεις ένα νέο ξεκίνημα. Δυστυχώς αυτή για πολλούς από εμάς είναι η μόνη επιλογή μας ώστε να μετέχουμε και εμείς στο παιχνίδι της επιβίωσης.

Με τα επίπεδα της ανεργίας να έχουν φτάσει στα ιλιγγιώδη ποσοστά του 28-30% η πραγματικότητα για τους περισσότερους μας διαφαίνεται ζοφερή και δυσοίωνη.

Λύσεις δεν υπάρχουν πολλές, θέσεις στην βιομηχανία δεν υπήρχαν ποτέ πολλές και τώρα πια συρρικνώνονται ραγδαία, ο τριτογενής τομέας προτού κρίσης υπερτροφικός (και παρασιτικός) και κατά την διάρκεια της κρίσης ο τομέας που έχει υποστεί τις μεγαλύτερες απώλειες (ο τριτογενής ιδιωτικός τομέας για την ακρίβεια). Η περίπτωση των υπηρεσιών στον τομέα του τουρισμού είναι μεν μια λύση αλλά μέχρι στιγμής ακόμα και αυτός ο τομέας παλεύει για την σταθεροποίηση του (οι θετικές επιδόσεις του φέτος δεν συνοδεύονται με αύξηση των θέσεων εργασίας σε αυτόν και κυρίως στην αύξηση ή καν στην σταθεροποίηση των εισοδημάτων όσων εμπλέκονται σε αυτόν).Το μόνο που απομένει είναι ο πρωτογενής τομέας που στις μέρες μας τον παρουσιάζουν ως πανάκεια στην λύση του προβλήματος της ανεργίας και του ελλείμματος στο ισοζύγιο εισαγωγών-εξαγωγών.

Παραμύθια, παραπληροφόρηση, και ιστορίες για αγρίους θα έλεγα εγώ. Άτομα που δεν έχουν καμία σχέση με τον πρωτογενή τομέα (δημοσιογράφοι, πολιτικοί, opinion makers) τολμούν να εκφέρουν γνώμη σχετικά με την επιστροφή σε εργασίες του αγροτικού τομέα χωρίς να έχουν καθόλου γνώση των ιδιαιτεροτήτων του συγκεκριμένου τομέα, των αναγκών του σε εργασία και κεφάλαιο, των δυσκολιών που μπορεί να παρουσιάζει η παραγωγή που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα καιρικά φαινόμενα, καθώς και των επιμέρους ικανοτήτων και γνώσεων που απαιτούνται για να παραχθεί έστω και μια υποτυπώδη παραγωγή που ζήτημα είναι αν εξασφαλίζει το μίνιμουμ μιας ανεκτής διαβίωσης.

Έτσι έχουμε μια ακατάπαυστη μπουρδολογία για την επιστροφή του πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού στα χωριά και την ενασχόληση του με αγροτικές εργασίες και παραγωγές. Προφανέστατα εκτός τις φαεινής ιδέας που σε όλους μαζί κατέβηκε υπάρχει υποθέτω και το σύνδρομο του "Χωριάτη γύρνα στο κωλόχωρι σου" που διακατέχει μεγάλο αριθμό των δήθεν "αστών" (παράξενο όμως πως βρέθηκαν τόσοι μεγάλοι αριθμοί "αστών" δεδομένου ότι στις αρχές του 20 αιώνα η αστυφιλία δεν αποτελούσε χαρακτηριστικό της Ελληνικής κοινωνίας! Και εδώ βλέπουμε ένα άλλο σύνδρομο που χαρακτηρίζει τον αρθρογράφο το "ΕΕΕΕΕΕΕ όλοι τσομπάνια από χωριό είστε ρεεεεεεεεεεεεεεειιι!!!" χα χα χα). 

Και αφού όλοι το παίζουν έξυπνοι γιατί να μην δώσω και εγώ μερικές οδηγίες προς ναυτιλλομένους?

Πρώτα από όλα για να επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα θέλει κεφάλαιο, πολύ κεφάλαιο, παρά πολύ κεφάλαιο! Αυτό είναι κάτι που αγνοούν οι περισσότεροι που θέλουν να το παίζουν έξυπνοι. Ακόμα και μια μικρή εκμετάλλευση που θα αποτελείται από λίγα μηχανήματα (πες ένα τρακτέρ, πλατφόρμα,άροτρο, καλλιεργητή, φρέζα, και μερικά ακόμα μηχανήματα -ξέρετε από αυτά που όταν τα πετύχαινες κοτσαρισμένα σε τρακτέρ οδηγώντας το αμάξι σου σε κάνουν να βρίζεις από μέσα σου (και όχι μόνο) την άγνωστη σε σένα μάνα του αγρότη που η κακία τύχη τον έστειλε στον δρόμο σου χα χα χα), κοστίζει δεκάδες χιλιάδες ευρώ, αντίστοιχα μερικά στρέμματα και μόνο μιας καλλιέργειας πες δενδροκομικής έκτασης (με μερικές εκατοντάδες δέντρα, περίφραξη ίσως και ένα αρδευτικό σύστημα, και να μην αναφέρω και για καμία πανάκριβη γεώτρηση) κοστίζει τουλάχιστο ακόμα μια δεκάδα χιλιάδες ευρώ! Και μέχρι στιγμής μιλάμε για κόστος πάγιου εξοπλισμού και εγκατάστασης, δεν μιλήσαμε καθόλου για τα λειτουργικά έξοδα (λιπάσματα, σπόροι, πετρέλαιο, φυτοφάρμακα, υλικά συσκευασίας), που μπορεί να ανέρχεται σε αρκετές χιλιάδες ευρώ κάθε χρονιά.

Επίσης για όλη αυτή την παραγωγική διαδικασία απαιτείται και εξειδικευμένη γνώση και ικανότητες (που προφανέστατα δεν μπορεί να τα κατέχει εκ γεννητής κανένας μας και κυρίως κάποιος που κάποια στιγμή στην ζωή του του έκανε κλικ και έγινε αγρότης, λες και είναι δυνατό να ακουστεί ποτέ σοβαρά το " Κοιτάξτε εγώ επιθυμώ να καλλιεργήσω εσπεριδοειδή καθώς και ξηρούς καρπούς και λίγο αμπέλι μπορείτε σας παρακαλώ να μου πυροβολήσετε μέσα στον ανώτερο φλοιό του εγκεφάλου τις απαραίτητες γνώσεις?" αυτά μόνο στα δελτία των ειδήσεων μπορούν να γίνουν δεδομένου ότι εκεί όλοι είναι πυροβολημένοι γενικά χα χα χα).

Και το κυριότερο θέλει και δουλεία, σκληρή δουλειά, χειρωνακτική, από εκείνη που οι περισσότεροι από μας είτε δεν γνωρίζουμε είτε την ξεχάσαμε (ξανά επισημαίνω το γεγονός ότι η αστυφιλία είναι φαινόμενο των τελευταίων δεκαετιών, αρά παιδάκια οι περισσότεροι στις πόλεις (τις ελληνικές) τι είναι? χα χα χα).

Αντίστοιχα για καλλιέργειες που θέλουν περισσότερες εκτάσεις (δημητριακά, ενεργειακά φυτά, ζωοτροφές) μπορεί το κόστος διαμόρφωσης γης ανά στρέμμα να είναι μικρότερο (ούτε φράκτες, ούτε άρδευση, ούτε δενδρύλια που κοστίζουν) αλλά τα λειτουργικά κόστη πολλαπλασιάζονται (άλλο να κάνεις οργώνεις 10 στρέμματα και άλλο 300, στην δεύτερη περίπτωση θα νομίζεις ότι έχεις λέβητα πετρελαίου και όχι τρακτέρ κάθε φορά που θα βάζεις καύσιμα).

Και αν ασχοληθούμε και με την κτηνοτροφία τότε είμαστε και αν είμαστε για γέλια. Εκεί το κόστος της αρχικής εκμετάλλευσης είναι πέρα από κάθε μέτρο, και σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό και σε πάγιο εξοπλισμό και σε ζωικό κεφάλαιο. Για μια εγκατάσταση 100 περίπου αγελάδων το κόστος εκτοξεύεται σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ! Και τα λειτουργικά έξοδα και αυτά είναι της τάξεως των δεκάδων χιλιάδων ευρώ κάθε έτος (ενσυρώσεις φάρμακα, πετρέλαιο,ζωοτροφές). Και φυσικά μια που μιλάμε για ζωντανό κεφάλαιο πλέων είναι δεδομένο ότι έννοιες πενταήμερο οχτάωρο διακοπές είναι άγνωστες (λεπτομέρεια οι εποχές που η λέξη γελαδοκτηνοτρόφος (και όχι μόνο) δημιουργούσε συνειρμούς σε κοιλαράδες πρωινοπότες και κατέχοντες άποψη για τα πάντα μπορεί λίαν συντόμως να αποτελεί παρελθόν (ίσως και να κάνω λάθος, δεν είμαι και τόσο σίγουρος για το επίπεδο πίεσης που θα αντιμετωπίσουν τα εισοδήματα τους και το επίπεδο εργασίας των πλέων επιδοτούμενων Ελλήνων)). 

Για κτηνοτροφία αγελάδων για κρεατοπαραγωγή (ζώα που εκτρέφονται πάνω στο βουνό ημινομαδικά για το κρέας τους και μόνο και όχι για το γάλα τους) καθώς και για τα μικρά ζώα (πρόβατα, γίδια) δεν θα μιλήσω καν.Και οι επιδοτήσεις δεν είναι τέτοιες που να είναι αξιοζήλευτες (σχετικά με τα σταυλίσια πάντα) και οι τιμές των προϊόντων τους σε επίπεδο που να συμφέρουν και κυρίως η δυσκολία της εργασίας τους είναι τόσο μεγάλη που ούτε καν μπορώ να σκεφτώ κάποιον που δεν έχει γεννηθεί ήδη μέσα σε μια τέτοια κτηνοτροφική οικογένεια με "μαγιά" από αυτή να τολμήσει να κάνει τέτοια ανοησία. Ένα μόνο θα πω "Έχετε δει ποτέ κτηνοτρόφο πάνω στο βουνό που να έχει κοιλιά?" αυτή η διαπίστωση νομίζω τα λέει όλα! χα χα χα). 

Για την μελισσοκομία θα αναφερθώ ειδικότερα μια και είμαι πολύ περισσότερο βαλμένος στο αντικείμενο και χρίζει η ανάπτυξη αυτού του θέματος περισσότερου χώρου και χρόνου (στο μέλλον θα ασχοληθώ  με αυτά, εκεί να δείτε πανηγύρια χα χα χα). Εκτενέστερη αναφορά στην μελισσοκομία γίνεται στην μεταγενέστερη ανάρτηση Γιατί μελισσοκόμος? . 

Και όλα αυτά μέχρι τώρα είναι τα έξοδα. Ο άλλος άγνωστος της εξίσωσης είναι τα έσοδα.

Τα οποία μπορούνε να κυμαίνονται από μηδενικά (ένα σενάριο που αντιμετωπίζουν συχνά πυκνά οι δενδροκόμοι, με τον καιρό δεν παίζεις και κυρίως δεν παίζει αυτός) μέχρι εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ (θυμάστε μια κατηγορία ευτραφών μεταναστόεργοδωτων και επιδοτοτροφιμένων καουμποίδων που είχαμε παραπάνω αναφέρει?χα χα χα) αλλά αφορούν μόνο ένα μικρό μέρος των ήδη υπαρχόντων και κυρίως καλά εδραιωμένων, οργανωμένων, και πλούσιων σε κεφάλαιο (ζωικό και κεφαλαιουχικό) αγροτοκτηνοτρόφων. Μεγάλα έσοδα που σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να γευτούν οι νέοι αγρότες (μπορεί να περάσουν δεκαετίες ή και να μην έρθουν ποτέ, ο κανόνας πάντα είναι οι χαμηλές έως πολύ χαμηλές αποδόσεις και σε απόλυτη τιμή και ως προς το μέγεθος της επένδυσης).

Έχουμε λοιπών ένα περιβάλλον επιχειρηματικότητας που ορίζεται από τα παρακάτω:

Κεφάλαιο αρκετό μέχρι πάρα πολύ για την αρχική εγκατάσταση (δεδομένου του προβλήματος ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες, και όλοι μας γενικώς, δημιουργείται η απορία που θα βρεθεί για να επενδυθεί? Μην ρωτάτε εμένα ρωτήστε τους φωστήρες στα απογευματινά δελτία χα χα χα). 

Γνώσεις εξειδικευμένες και ικανότητες πάνω σε χειρωνακτικές εργασίες (καλά δεν είπαμε ότι χτίζεις και πυρηνικούς αντιδραστήρες αλλά είναι και κλάσεις ανώτερες πχ. από ένα ανειδίκευτο εργάτη ή μια απλή πωλήτρια στα Hondos Center  και σε μερικές περιπτώσεις όπως σε οινοποιούς, μελισσοκόμους (sic),ή και σε αγρότες που έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό το επίπεδο γνώσεων ανεβαίνει ακόμα περισσότερο), και το επίπεδο εργασίας πολύ δύσκολο (είτε για τον ημεδαπό πού αυτοαπασχολείται με αυτές τις εργασίες είτε για τον αλλοδαπό που θα μισθωθεί από τους Κάουμποις ή τους ΜεγαλόΦάρμερς χα χα χα). 

Το μεγάλο φορολογικό πλεονέκτημα που βίωναν μέχρι τώρα οι απασχολούμενοι στον πρωτογενή τομέα αρχίζει για πρώτη φορά να εξαλείφεται με την καθιέρωση βιβλίων β κατηγορίας (ή απλογραφικά όπως τα ονομάζουν πλέων) για ακαθάριστους τζίρους άνω των 10.000 ευρώ ή για επιδοτήσεις άνω των 5.000 ευρώ (συν ότι αυτό σημαίνει για αφορολόγητα, εισφορές επιτηδεύματός, κόστη λογιστικής παρακολούθησης, έτσι έτσι, κάθε καλό κάποτε τελειώνει μόνο η βλακεία είναι αιώνια χα χα χα ). 

Επιδοτήσεις, άλλο ένα αγαπημένο θέμα των δελτίων. Και ναι υπάρχουν, και ναι υπήρχαν μεγενθυμένες όσο κοιτάζαμε προς το παρελθών, και ναι δεν αξιοποιήθηκαν σωστά, και ναι δεν ανταποκρίνονταν στις πραγματικές ανάγκες και δυνατότητες των παλιότερων αγροτών (με τους αγρότες συμπεριλαμβάνουμε μέσα και τους κτηνοτρόφους που εκεί και αν γίνανε οι μεγάλες λοβιτούρες στο συγκεκριμένο θέμα), ή στους ανύπαρκτους νέους αγρότες (κοπής πλατείας Ομονοίας και Συντάγματος πολλές φορές χαχαχα). Αλλά αυτά αφορούσαν παρελθόντες χρόνους, οι νέοι παραγωγοί πρέπει και να αντιμετωπίσουν μειωμένες επιδοτήσεις (όπου υπάρχουν, γιατί κάποιοι κλάδοι δεν είχαν είτε επιδοτήσεις -δενδροκόμοι- είτε ήταν αστείες-μελισσοκόμοι-) είτε αναφέρονται σε περιόδους βάσης (τριετία) κατά την οποία δεν ασκούσαν αγροτική παραγωγή, είτε είχαν παγώσει (πχ νέοι αγρότες), είτε οι προϋποθέσεις επιδότησης είναι πλέων τέτοιες που δεν μπορούν να καλυφθούν από ένα πραγματικά νέο αγρότη πχ για να γίνεις νέος αγρότης σαν μελισσοκόμος θα πρέπει εκτός από να είσαι κάτω από σαράντα χρονών να έχεις και 115 κυψέλες! 115 κυψέλες!!!!  νέος μελισσοκόμος με 115 κυψέλες!!! Ποίο λογικό θεωρώ το αντίθετο παρά αυτό (δηλαδή να είσαι άνω των 115 ετών με 40 κυψέλες χα χα χα) ως ορισμό για νέο μελισσοκόμο. 

Επίσης και εδώ υπάρχουν οι στρεβλώσεις και οι περιορισμοί που υφίσταται κάθε ένας που προσπαθεί να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά στον Ελλαδικό χώρο, και σε συμπεριφορά από τους εκπροσώπους του ελληνικού δημοσίου (πχ σε θέματα πληροφόρησης των αγροτών από τους γεωπόνους η κτηνιάτρους των διευθύνσεων αγροτικής ανάπτυξης επικρατεί μια ζωγραφισμένη μονίμως απορία στα πρόσωπα των  υπαλλήλων που συναλλάσσονται με τους αγρότες, λες και κακός θεωρούν οι αγρότες ότι είναι υποχρεωμένα ως άτομα που έχουν πτυχία από ΑΕΙ και διορισμένα από το κράτος σε θέσεις με ονομασίες που παραπέμπουν στις λέξεις αγροτική ή και ανάπτυξη να ξέρουν να απαντήσουν σε φοβερά περίπλοκα ερωτήματα τις φύσεως "Μα τι ακριβώς να καλλιεργήσω?" Όχι δα ! Δεν μπήκαν σε αυτές τις θέσεις για να ασχολούνται με τους αγρότες! Καθαρά δημοσιονομικός και αναδιανεμητικός είναι ο ρόλος τους , ναι κάνουν αναδιανομή των χρημάτων που εμπιστεύτηκαν οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων (ιδιώτες, τράπεζες, κράτη και στο τέλος Ευρωπαίοι και Έλληνες φορολογούμενοι) στους παραγωγούς γερμανικών αυτοκινήτων και στους πράκτορες τουριστικών γραφείων εξωτερικού τουρισμού (τι ωραίο που είναι το Παρίσι αυτή την εποχή! χαχαχα). Καθώς και νόμων που είτε είναι βλακώδεις είτε εξυπηρετούν συμφέροντα (πχ η απαγόρευση καλλιέργειας αμπελιών για κρασοπαραγωγή χωρίς άδεια, απαγόρευση που ενώ έφτανε το 2013 πήρε παράταση μέχρι το 2018).

Οπότε όλα είναι μαύρα και άραχνα?

Όχι φυσικά! Με τίποτα δεν λέω κάτι τέτοιο! Ποτέ δεν θα μπορούσα να πω κάτι τέτοιο, απλούστατα βάζω τα πράγματα στην θέση τους, αντικρούω την εύκολη παραφιλολογία και παραπληροφόρηση που υπόσχεται λαγούς με πετραχήλια. Και ναι μπορούν να βγούνε εισοδήματα, και ναι μπορεί να απασχοληθεί κόσμος στην αγροτική παραγωγή και ναι να μειωθεί η ανεργία. Αλλά όλα αυτά υπό προϋποθέσεις, δύσκολες προϋποθέσεις. Θέλει κεφάλαιο (από πολύ μέχρι πάρα πολύ) και εδώ μπαίνει το ερώτημα, αν έχω τόσο κεφάλαιο γιατί να το επενδύσω σε αγροτική παραγωγή? (πολύ ενδιαφέρων ερώτημα! Μια πρώτη απάντηση που μου έρχεται μάνι  μάνι στο μυαλό μου είναι η εξής : "Γιατί είσαι ηλίθιος!" χαχαχα). Χρειάζονται γνώσεις οι οποίες αν είναι σε έλλειψη θα τις αναπληρώσεις σε κεφάλαιο (το γνωστό "πληρώνεις γαμησίατικα"), απαιτεί σκληρή εργασία (και όχι ρομαντικές αυταπάτες σχετικά με την επιστροφή στην φύση, όποιος απολαύσει την ευωδία της κοπριάς αντιλαμβάνεται το εύρος της έννοιας "φύση"). Υπάρχει χρονική υστέρηση ανάμεσα στα έξοδα σου και τα έσοδά σου που μπορεί να κυμαίνεται από μερικές εβδομάδες (πχ σε σταυλίσια ζώα που παράγουν γάλα), σε μερικούς μήνες (πχ σε παραγωγές όπως τα δημητριακά), μέχρι μερικά χρόνια (πχ περίοδοι 5-7 χρόνων για δενδροκομικές καλλιέργειες). Και το κυριότερο εξαρτάται από παράγοντες εξωτερικούς από εσένα ή τις προσπάθειες σου (το καιρό δεν τον ελέγχεις εσύ, οι ασθένειες στο ζωικό σου κεφάλαιο ή στις καλλιέργειες σου δεν αποτελούν μόνο παράμετρο των υγειονομικών συνθηκών της εκμετάλλευσης σου αλλά της ευρύτερης περιοχής που βρίσκεσαι, οι τιμές των πρώτων υλών είτε και των τελικών προϊόντων σου καθορίζονται σε διεθνές επίπεδο).

Ανακεφαλαίωση. 

Το δια ταύτα.

Και κατά την γνώμη σου που αξίζει να επενδύσει κάποιος?

Δύσκολη η απάντηση αυτή.

Πρώτα από όλα πρέπει να υπάρχουν οι προϋποθέσεις:

Λεφτά, γνώσεις (ή λεφτά να κάψεις μέχρι να τις αποκτήσεις), όρεξη για σκληρή (σκληρή όχι βλακείες) δουλειά.

Έπειτα διάθεση για Ρίσκο (δεν είναι καθόλου απλά τα πράγματα, δεν φυτεύεις λεφτόδεντρα ούτε αρμέγεις πετρελαίοκατσίκες), όσο θα ρισκάρεις σε οποιοδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα έτσι ρισκάρεις και στις αγροτικές παραγωγές (ίσως και λίγο περισσότερο).

Το μεγάλο φαγοπότι του αγροτικού τομέα πρέπει να αντιληφθείς εάν είσαι νέος στον τομέα και δεν σε αφορά και σιγά σιγά τελειώνει και για τους υπόλοιπους (ξέρεις τους κοιλαράδες φεβρουαριοκλεισοδρομίαριδες χαχαχα). 

Απόφαση να πας σε περιοχές που θα μπορούσες να τις χαρακτηρίσεις ως "κοινωνικές ερήμους" μην ξεχνάτε για κάποιο λόγο όλοι οι "νεοαστοί" φύγανε από τα χωριά τους και άντε κάποιος που μεγάλωσε σε χωριό να μπορεί να αναπροσαρμοσθεί με κάποια προσπάθεια (δύσκολα μεν αλλά θα μπορέσει) κάποιος όμως που είναι "νεοαστός" δεύτερης ή τρίτης γενιάς πραγματικά θα νιώσει πολιτισμικό "σοκ". 

Μερικές συμβουλές πρακτικού χαρακτήρα τώρα ε?

Ωραία ας δώσουμε και από αυτές (γιατί στην πραγματικότητα αυτές και μόνο μετράνε):

Δύσκολή καλλιέργεια τα αμπέλια, θέλουν τρομερή γνώση, φοβερά σκληρή δουλεία, έχει αποδόσεις, θα φτύσεις αίμα.

Τα Καπνά αποδίδουν καλές αποδόσεις, πολύ σκληρή εργασία, πρέπει να έχεις δικαιώματα παραγωγής αλλιώς ξέχνα τα.

Τα μικρά ζώα μπορούν να αποδώσουν και αυτά αλλά θέλει σκληρή εργασία, άθλιες συνθήκες εργασίας και υγιεινής, είναι δουλεία που απαιτεί προϋπάρχουσα εμπειρία και κουλτούρα κτηνοτρόφου.

Σταυλίσια αγελοδοκτηνοτροφία αποδίδει πολλά και σε αξία προϊόντων και επιδοτήσεων αλλά απαιτεί τεράστιο κεφάλαιο και δομή επιχείρισης αρκετά υψηλό για επίπεδο αγροτικού τομέα, παρόλα τα αστεία για την παραγωγικότητα των συγκεκριμένων παραγωγών θέλει πολύ προσωπική εργασία και μάλιστα εργασία πέρα από ωράρια. 

Μελισσοκομία μόνο Ελ Ντοράντο δεν είναι, θα ασχοληθώ διεξοδικά με αυτή σε μεταγενέστερα άρθρα μου.

Δενδροκομία ούτε να το σκέφτεσαι! πολλές γνώσεις, αρκετό κεφάλαιο, σκληρή εργασία, ετεροχρονισμένες αποδόσεις, τεράστια ρίσκα καταστροφής της παραγωγής από καιρικές συνθήκες, αποδόσεις που δεν είναι σταθερές από χρονιά σε χρονιά.

Αρωματικά φυτά, δύσκολες καλλιέργειες, μερικός ετεροχρονισμένες αποδόσεις , μεγάλες διακυμάνσεις σε τιμές και αποδόσεις, καλό επίπεδο γνώσεων.

Δημητριακά και ενεργειακά φυτά, μικρές αποδόσεις ανά στρέμμα, σχετικά εύκολες καλλιέργειες, προϋπόθεση ύπαρξης δικαιωμάτων επιδότησης για κάλυψη κόστους, αναγκαιότητα καλλιέργειας μεγάλων εκτάσεων.

Βιολογικές καλλιέργειες, πιστοποιήσεις για βιολογική καλλιέργεια, χαμηλές αποδόσεις με υψηλό κόστος, τιμή που μπορεί να μην παραμείνει υψηλή σε συνθήκες κρίσης ή με την αύξηση των αντίστοιχων παραγωγών.

Ελαιοπαραγωγή πολύ ετεροχρονισμένες αποδόσεις, χαμηλής εντάσεως εργασίας, καλές αποδόσεις με έντονη όμως διακύμανση σε αποδόσεις.

Για τα άλλα παιδιά δεν μπορώ να απαντήσω δεν είμαι δημοσιογράφος για να τα ξέρω όλα χαχαχα. 

Παρατήρηση εάν μπορέσει κάποιος να τυποποιήσει και να καταφέρει να εξάγει τα τυποποιημένα προϊόντα του ή να τα προωθήσει στην λιανική αγορά τότε πραγματικά μπορεί να πετύχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα αλλά όπως καταλαβαίνετε αυτό και αν προϋποθέτει ένα τελείως διαφορετικό επίπεδο οργάνωσης από αυτό που ορίζουμε σαν καθαρή αγροτική επιχείρηση.

Μότσανος Λάζαρος

3/2/2014