Το μάτωμα της Άιζενγκαρντ.

Οικονομία και οικολογία.

Δύσκολος και κρύος χειμώνας μας περιμένει, η χώρα βρίσκεται στην δίνη της χειρότερης δημοσιονομικής κρίσης που πέρασε ποτέ, και το χειρότερο χωρίς το δικαίωμα να ασκήσει δημοσιονομική πολιτική γιατί πλέων τις λείπουν τα κατάλληλα εργαλεία.

Πιο συγκεκριμένα, εδώ και δεκαετίες χάρη στην τελείως ανεύθυνη και επικίνδυνη συμπεριφορά των πολιτικών που μας κυβερνούσαν δημιουργήθηκε ένας γιγάντιος παρασιτικός και πλήρες αναποτελεσματικός δημόσιος τομέας. Που το μόνο που μπορεί να παράγει είναι υπέρμετρη γραφειοκρατία που σκοπό έχει να βασανίζει τους πολίτες αυτής της χώρας.

Πολίτες οι οποίοι ήδη φορολογούνται πάρα πολύ βαριά για να μπορέσει αυτό το έκτρωμα να επιζήσει, να διατηρήσει το μέγεθος του, και κυρίως να μην χαθούν τα προνόμια της κάστας που το αποτελούν (υπέρμετροι μισθοί για αυτά που προσφέρουν, εξασφάλιση της μονιμότητας τους στην εργασία που έχουν , πρόωρη και προνομιακή αποχώρηση από την δουλεία τους μέσω συνταξιοδοτικών προνομίων , μηδαμινός έλεγχος της εργασίας τους).

Η κατάσταση έχει φτάσει σε τέτοια ακραία επίπεδα σχετικά με το μέγεθος του δημόσιου τομέα που πλέον αντιστοιχούν σχεδόν ένας δημόσιος υπάλληλός για τρεις οικονομικά ενεργούς πολίτες. 

Ταυτόχρονα μια σειρά από σκάνδαλα, υπερτιμολογήσεις, προμήθειες, ύποπτες δοσοληψίες, χρηματισμοί από την εκάστοτε πολιτική καθώς και ανώτερη και ανώτατη ηγεσία των διαφόρων υπηρεσιών που απαρτίζουν τον δημόσιο φορέα έχουν εκτινάξει το δημόσιο χρέος σε δυσθεώρητα επίπεδά.

Ακόμα και ο ρυθμός αύξησης του δημόσιου χρέους έχει ανεβεί με τεράστιους ρυθμούς, στον αντίποδα αυτών τον εξελίξεων η χώρα μας λόγου της συμμετοχής της στην ευρωπαϊκή ένωση καθώς και στην ευρωζώνη έχει απεμπολήσει το εργαλείο της δημοσιονομικής προσαρμογής μέσω υποτιμήσεως του εθνικού της νομίσματος (δηλαδή ο σχεδόν «ανώδυνος» τρόπος να φτωχαίνεις τους πολίτες μιας χώρας) και αυτό γιατί το ευρώ υπακούει στον εξαγωγικό προσανατολισμό της Γερμανίας, που θέλει ένα σταθερό νόμισμα που θα εξυπηρετεί τις εξαγωγές τις (δυστυχώς αυτός που κατέχει τα χρηματικά διαθέσιμα που χρηματοδοτούν τις ανάγκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθορίζει και τις πολιτικές της, δηλαδή κρατούν και το μαχαίρι και το καρπούζι).

Οπότε μοναδικός τρόπος μείωσης του χρέους που μένει στην κυβέρνηση είναι η φορολογική πολιτική (αν και υπάρχουν και «αιρετικές» απόψεις που υποδηλώνουν ότι η μη αποπληρωμή του χρέους που είναι σύμφωνη και με την επιχειρηματική λογική του κέρδους λόγου ρίσκου είναι και αυτή επιλογή, δυστυχώς όμως οι κυβερνώντες έχουν μεγαλύτερα συμφέροντα να εξυπηρετούν τους χρηματοδότες τους, παρά τους ψηφοφόρους/φορολογούμενους/πολίτες τους). Και κάνοντας χρήση αυτό του εργαλείου κατόρθωσαν μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να φέρουν την οικονομική δυσπραγία σε ένα τεράστιο μέρος των πολιτών, και κατά συνέπεια της εσωτερικής αγοράς που αποτελούν μέλη της.

Ήδη έχουν ανεβεί οι ειδικοί φόροι καταναλώσεως και ο Φ.Π.Α., και σχεδιάζεται να καταργηθεί η διαφοροποίηση του πετρελαίου ανάλογα την χρήση του, καθώς και να μεταταχθούν προϊόντα από τον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ στον υψηλό συντελεστή, αυτό σε συνδυασμό με τις αναγκαστικές και μάλιστα υποχρεωτικά επιβαλλόμενες μηδενικές αυξήσεις των μισθών στον ιδιωτικό τομέα, και τις μειώσεις μισθών στον δημόσιο τομέα, καθώς και με την τεράστια αύξηση της ανεργίας λόγου του σταματήματος των προσλήψεων του μεγαλύτερου εργοδότη στην Ελλάδα (Δημόσιο), καθώς και με τις αθρόες απολύσεις από τον ιδιωτικό τομέα έχουν  δημιουργήσει μια τεράστια πίεση στα οικονομικά του κάθε πολίτη, που βλέπει και το μέλλον του να διαγράφεται δυσοίωνο αλλά ακόμα και το παρόν του να είναι αβέβαιο.

Δύσκολο και αβέβαιο παρόν που επηρεάζει όλες τις πτυχές της οικονομικής συμπεριφοράς των πολιτών.

Θέμα με τεράστια ανάπτυξη αλλά όχι για τα πλαίσια αυτού του άρθρου, δυστυχώς όσο και αν θα μου άρεσε να αναπτύξω ένα τέτοιο τεράστιο θέμα, νομίζω ότι ούτε την διάθεση έχετε, ούτε οι γνώσεις μου αρκούν, μα και ούτε είναι θέμα που θα μπορούσε να αναπτυχθεί πλήρως καθώς ακόμα δεν έχει καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός της μάχης που μετέχουμε όλοι μας.

Θα μείνω σε χωράφια γνώριμα από προσωπική μου εμπειρία, που και θα είναι ευκολότερα στην ανάπτυξη τους, καθώς και αντιπροσωπευτικά της κατάστασης που ζούμε όλοι μας. Ταυτόχρονα θα τονίσω επιπτώσεις που δημιουργούνται από αυτά τα γεγονότα τα οποία είναι μακριά από την αντίληψη μας, αλλά μακροπρόθεσμα θα μας επηρεάσουν πιθανότατα πολύ περισσότερο από την υπάρχουσα οικονομική κρίση.

Το θέμα που θα αναπτύξω σε αυτό το άρθρο είναι το πώς επηρεάζουν οι οικονομικές συνθήκες τις επιλογές των πολιτών στην καύσιμη ύλη που χρησιμοποιούν για θέρμανση κυρίως σε μη αστικές  περιοχές, καθώς και πως αυτές οι επιλογές επηρεάζουν το περιβάλλον, και τις δυναμικές που αναπτύσσονται και θα οδηγήσουν σε επιπτώσεις μακροχρόνιες και μη αντιστρέψιμες.

Ας αρχίσουμε το λοιπών χωρίς άλλες περιστροφές.

Η Ελλάδα είναι μια ορεινή χώρα που το κλίμα της χαρακτηρίζεται από το μεσογειακό κλίμα. Δηλαδή από ψυχρούς χειμώνες και θερμά  καλοκαίρια. Αυτό δημιουργεί μεγάλες ανάγκες κυρίως τον χειμώνα από ενέργεια για θέρμανση (μια βασική προϋπόθεση μάλιστα για την επιβίωση).

Επίσης η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από έντονη αστικοποίηση (σχεδόν το 75% του πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές, περιοχές δηλαδή που αποτελούνται από 10.000 κατοίκους και άνω) το υπόλοιπο 25% ζει σε ημιαστικές και αγροτικές περιοχές (κάτω από 10.000 και κάτω από 2.000 αντίστοιχα).

Οι επιλογές που έχουν σχετικά με την καύσιμη ύλη οι πολίτες αυτής της χώρας είναι οι εξής α/ πετρέλαιο β/ φυσικό αέριο γ/ ηλεκτρισμός δ/ ξυλεία ε/ τεχνικές καύσιμες ύλες στ/ θέρμανση μέσω δικτύων ατμού.

Οι δυο τελευταίες επιλογές είναι εξεζητημένες και στην πραγματικότητα δεν υφίστανται καν στην Ελλάδα, οι μεν καύσιμες τεχνικές ύλες που αποτελούνται από προϊόντα βιομάζας  (Pellets) είναι μια νέα τεχνολογία που δεν έχει ακόμα διάδοση τέτοια ώστε να αποτελεί μετρήσιμο μέγεθος, η δε  θέρμανση μέσω ατμού αντίστοιχα είναι οροθετημένη γεωγραφικά μόνο κοντά στα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Δ.Ε.Η. οπότε και αυτή η μορφή θέρμανσης στατιστικά είναι ήσσονος σημασίας.

Αν αναφερθούμε στις τέσσερις άλλες πηγές ενέργειας.

Και αρχίζουμε με τον ηλεκτρισμό, αποτελεί την καθαρότερη πηγή ενέργειας για θέρμανση ( τουλάχιστο για τον τελικό καταναλωτή και όχι για το παραγωγό αυτής της ενέργειας που θα πρέπει να υποστεί ένα τεράστιο φορτίο μόλυνσης και τον επιπτώσεων της . Μην ξεχνάμε ότι στην Πτολεμαΐδα που έχουν έδρα τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια οι καρκίνοι αποδεκατίζουν τους γύρω πληθυσμούς) μέσω συστημάτων Αιρ Κοντίσιον μπορούν να θερμάνουν ικανοποιητικά μικρούς και μεσαίους χώρους σε περιβάλλοντα όχι ιδιαίτερα ψυχρά ( όπως πχ τα διαμερίσματα σε πόλεις που είναι μικρά και λόγω τις γειτνίασης με πολλά αλλά διαμερίσματα έχουν μικρότερες απαιτήσεις για θέρμανση) και με σχετικά χαμηλό κόστος (λόγω των μειωμένων τιμών καταναλωτή που σύντομα θα αλλάξουν ριζικά).

Συνεχίζουμε με το φυσικό αέριο, ακόμα πιο αποδοτικός τρόπος θέρμανσης μια και η θερμοδυναμικότητα του φυσικού αερίου είναι ανώτερη από όλες τις καύσιμες ύλες (εκτός φυσικά από τα πυρηνικά καύσιμα, αλλά δεν το κόβω σύντομα να δούμε πυρηνικούς αντιδραστήρες για χρήση σε διαμερίσματα και σπίτια), ενώ αποτελεί φθηνότερη ανά μονάδα καύσιμη ύλη από το πετρέλαιο (κοντά στο 20% ) ωστόσο όμως είναι ακριβότερη από τον ηλεκτρισμό. Αλλά με πλεονέκτημα ότι μπορεί να θερμάνει και μεγαλύτερες οικιακές μονάδες από τι ο ηλεκτρισμός. Μειονέκτημα του όμως και μάλιστα μεγάλο είναι η ύπαρξη δικτύου διανομής το οποίο δεν καλύπτει μεγάλα μέρη της χώρας μας (δυστυχώς υπάρχουν χωριά και πόλεις που μπορεί ποτέ να μην δουν δίκτυο φυσικού αερίου στα μέρη τους)

Η επόμενη επιλογή είναι το πετρέλαιο, σχετικά ακριβή επιλογή θέρμανσης ύστερα από την τεράστια αύξηση που έχει υποστεί την τελευταία δεκαετία λόγου των πολέμων της «τρομοκρατίας» (ή του πετρελαίου σύμφωνα με άλλους), αρκετά πιο βρόμικη από τις άλλες δύο επιλογές αλλά με τεράστιο πλεονέκτημα την μη αναγκαιότητα δικτύου διανομής. Κάτι που το κάνει κατάλληλο για αστικές καθώς και μη αστικές περιοχές. Ωστόσο όμως εξαιτίας της κατακόρυφης φορολόγησης που προβλέπεται να υποστεί (ήδη ένα τεράστιο μέρος της τιμής του πετρελαίου είναι φόροι ) λόγω τις εξομοίωσης του με το πετρέλαιο κίνησης καθίσταται για αρκετές περιοχές τις Ελλάδας απαγορευτική η χρήση του.   

Τέλος έχουμε την ξυλεία, θα έλεγε κανένας ότι αποτελεί την πιο πρωτόγονη μορφή θέρμανσης, απλώς τα μέσα που πλέον έχουμε για να την εκμεταλλευόμαστε έχουν εξελιχθεί αρκετά με το πέρασμα του χρόνου. Χαρακτηριστικά της είναι η μικρή θερμική απόδοση σε σχέση με την μάζα της ( και κυρίως με τον όγκο της) τα πολλά απόβλητα που αφήνει ( αέρια καθώς και στερεά) καθώς και οι μεγάλοι  χώροι που χρειάζονται για την  αποθήκευση της. Ωστόσο έχει και πλεονεκτήματα, όπως την μη αναγκαιότητα δικτύου παροχής ( όπως και το πετρέλαιο ) την δυνατότητα να ζεσταίνει μεγάλους χώρους σε χαμηλές θερμοκρασίες και κυρίως την πολύ χαμηλή τιμή ανά μονάδα ( και σε περιπτώσεις όπως ο Σοχός οπού δημοτικές εκτάσεις υλοτομούνται και δίνονται τα προϊόντα τους  στους δημότες σε χαμηλότερες τιμές από του εμπορίου τότε η διαφορά τιμής από τις άλλες μορφές θέρμανσης είναι χαοτική).

Τώρα όλες οι περιοχές της Ελλάδος δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες για θέρμανση πχ η νότια Ελλάδα είναι πολύ πιο ευνοημένη από την βόρεια, έπειτα άλλη διαφοροποίηση υπάρχει ανάμεσα στις αστικές περιοχές από την μια και τις ημιαστικές και αγροτικές περιοχές από την άλλη, λόγου τις διαφορετικής θερμοχωρητικότητας (λόγω της πυκνότητας των οικοδομικών υλικών καθώς και της διαφορετικής συγκέντρωσης θερμικών εκπομπών από κινητήρες και καυστήρες) έχουν αξιοσημείωτη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ τους πχ η Θεσσαλονίκη έχει μονίμως 7-9 βαθμούς διαφορά από τον Σοχό.

Έπειτα υπάρχουν απαγορευτικοί περιορισμοί σχετικά με τις επιλογές καύσιμης ύλης ή μορφής θέρμανσης ανάλογα με την περιοχή, πχ στις ημιαστικές/αγροτικές περιοχές είναι απαγορευτική η χρήση ηλεκτρισμού λόγου των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών κατά τους χειμερινούς μήνες καθώς και του φυσικού αερίου λόγου της μη ύπαρξης δικτύου διανομής στις περιοχές αυτές, αντίστοιχα η ξυλεία δεν μπορεί να αποτελέσει ρεαλιστική λύση για της αστικές περιοχές λόγου έλλειψης αποθηκευτικών χωρών και μέσων για την αξιοποίηση της.

Οπότε για τις ημιαστικές/αγροτικές περιοχές όπου οι ανάγκες για θέρμανση είναι εξαιρετικά αυξημένες κατά την διάρκεια του χειμώνα ( και ας μην γελιόμαστε τα ποσά που ξοδεύουν τα νοικοκυριά στις αστικές περιοχές για θέρμανση είναι ένα πολύ μικρό κλάσμα του ποσού που ξοδεύουν αντίστοιχα νοικοκυριά σε ημιαστικές/αγροτικές περιοχές.) οι μόνες επιλογές είναι το πετρέλαιο και η ξυλεία.

Και πράγματι τις τελευταίες δεκαετίες είχε ξεκινήσει μια διαδικασία κατά την οποία τα νοικοκυριά που παραδοσιακά βασιζόταν στην ξυλεία να μεταπηδούν στην χρήση πετρελαίου. Οι λόγοι απλοί, πριν από μια δυο δεκαετίες το πετρέλαιο και το ξύλο συναγωνίζονταν στην τιμή και αν έβαζες στην εξίσωση και την διαφορά απόδοσης ανάμεσα στα δύο καύσιμα τότε η αναλογία έκλεινε υπέρ του πετρελαίου, δεν χρειάζονταν μεγάλοι αποθηκευτικοί χώροι, δεν χρειαζόταν καθημερινή χειρωνακτική τροφοδοσία ή αρχική τοποθέτηση (το μανίκι!!!) καθώς και η έλλειψη στερεών αποβλήτων (στάχτες).

Ωστόσο την τελευταία δεκαετία έχει η τάση αυτή αντιστραφεί λόγω της υπέρμετρης αύξησης τις τιμής του πετρελαίου. αρχικά λόγω των κερδοσκοπικών διαθέσεων των χρηματιστηριακών οίκων λόγου των εξελίξεων στην μέση ανατολή (πόλεμοι τις «τρομοκρατίας/πετρελαίου» ) και έπειτα λόγω της παρασιτικής φύσης του κράτους μας που βρήκε την χήνα με τα χρυσά αυγά και δεν λέει να την αφήσει (ειδικοί φόροι κατανάλωσης, Φ.Π.Α. και τώρα η εξομάλυνση της τιμής του πετρελαίου κίνησης με το θέρμανσης, το έγκλημα!!!! Αλλά ασήμαντο αυτό για τους κυβερνώντες μια και προσπαθούν σε βάρος όλου του κοινωνικού συνόλου να διασώσουν ακόμα και την ύστατη στιγμή το πολιτικό κοινωνικό πελατειακό τους σύστημα, και τις στρατιές από τους βολεμένους οπαδούς τους).

Αυξήσεις που έχουν ωθήσει τους τελευταίους εναπομείναντες οπαδούς της θέρμανσης με πετρέλαιο στις ημιαστικές/αγροτικές περιοχές να δαπανούν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του συνολικού τους εισοδήματος για θέρμανση. Δεν προβλέπω αν συνεχιστούν αυτές οι συνθήκες να υπάρχει την επόμενη χρονιά κάποιος που θα επιμείνει σε αυτή την μορφή θέρμανσης, (εκτός φυσικά από τις επιδοτούμενες τάξεις των Ελλήνων που φημίζονται για την απλοχεριά τους μια και τα λεφτά τους προσφέρονται και δεν τα κερδίζουν, όπως λέει και ένας χαζός λαός που ωστόσο αυτή την στιγμή κυριαρχεί στο πλανήτη “easy come, easy go”).

Αρκετά με την οικονομική ανάλυση δεν σας είναι άγνωστο θέμα, την ζείτε έτσι και αλλιώς στο πετσί σας (μάλλον σας την μαστιγώνουν στο πετσί σας). Σκοπός αυτού του άρθρου είναι οι οικολογικές επιπτώσεις από αυτές τις οικονομικές εξελίξεις που πιθανότατα είναι άγνωστες στους περισσότερους από σας (όπως πριν από λίγο και σε μένα).

Η αλήθεια είναι ότι πρώτη φορά άρχισα να σκέφτομαι ότι οικονομικές επιλογές μπορεί να έχουν οικολογικές επιπτώσεις όταν έπεσαν στα χέρια μου δυο βιβλία, το «οικολογικός ιμπεριαλισμός» του Alfred W. Crosby και το «Κατάρρευση» του Jared Diamond που σε γενικές γραμμές αναφέρουν το πώς μπορεί να διαμορφωθεί η οικολογία ενός μέρους από τις οικονομικές συνθήκες των ανθρώπων που κατοικούν εκεί (ο Diamond αναπτύσσει και πολλά παραδείγματα σχετικά με τις οικολογικές επιπτώσεις που φέρανε οι οικονομικοκοινωνικές επιλογές των κατοίκων).

Και το πλέων χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το νησί της Σπανιόλας που πλέων χωρίζεται σε δυο μέρη, την Δομικανική Δημοκρατία και την Αϊτή. Ίδιο νησί, δυο διαφορετικά κράτη, τελείως διαφορετικές πλέων οικολογίες. Το ένα μέρος γεμάτο δάση που φυλάσσονται ως κόρη οφθαλμού και το άλλο ένας απέραντος στέρφος και άγονος ημιβοσκότοπος που δεν μπορεί να παρέχει σχεδόν κανένα πλουτοπαραγωγικό πόρο στους φτωχούς κατοίκους της Αϊτής (που συν της άλλης τους τσάκισε και ένας τρομερός σεισμός, τουλάχιστο αυτοί είναι τυχεροί την γλύτωσαν με ένα σεισμό εμείς πρέπει να επιζήσουμε με τους Έλληνες πολιτικούς)

Κύρια διαφορά ανάμεσα στα δύο κράτη η πολιτική τους στον τομέα της υλοτομίας, συγκριμένη και λογική εκμετάλλευση με αναδασώσεις από την Δομικιανή δημοκρατία, άναρχη και χωρίς έλεγχο εκμετάλλευση από την Αϊτή, διακόσια χρόνια μετά το ένα μέρος έχει τον αρχικό του χαρακτήρα, ένα τροπικό μέρος με πλούσια βλάστηση ενώ το άλλο μέρος μοιάζει με τις στέπες τις Μογγολίας.

Αντίστοιχες περιπτώσεις αναφέρουν περιοδικά σαν το National Geographic σε άρθρα τους, καθώς και ντοκιμαντέρ για περιοχές σαν την κεντρική Αφρική (ζούγκλες του Κονγκό) καθώς και στην Αμαζόνεια (Βραζιλία) και σε πολλά σημεία του πλανήτη ακόμα.

Εικόνες που σε κάνουν να αμφιβάλεις για την ορθολογική σκέψη των κατοίκων αυτών τον περιοχών. Και να θεωρείς ότι κάτι τέτοια προβλήματα είναι μακρινά για τις δικές μας «ευνοούμενες κοινωνίες» και «συνετούς» πολίτες. Δυστυχώς αυτή είναι πλάνη και μάλιστα οικτρή.

Μέχρι πρωτινούς την ίδια άποψη είχα και εγώ, και όταν αλλάξαμε και εμείς την τροφοδοσία σε θερμαντική ύλη (από τροφοδοσία πετρελαίου σε τροφοδοσία πετρελαίου / ξύλου) άκουγα με έντονη αμφιβολία σχετικά με την διανοητική ικανότητα και κυρίως την ψυχική ποιότητα των συνομιλητών μου, που οδυρόταν ότι πλέων «θα τελειώσουν τα ξυλά» μια και η «σάρα και η μάρα» αρχίζει να βάζει χέρι στα πολύτιμα αποθέματα ξυλιάς που τους χαριστήκαν με Θεία Εντολή (προφανέστατα το δικό τους μερίδιο δεν μπορεί να τελειώσει τα ξύλα, γιατί ολοφάνερα τα ξύλα τους προέρχονται από ένα και μόνο κούτσουρο που ο Χριστός το διπλασιάζει όπως το κρασί στον γάμο της Καννά είς αεί και στους αιώνες των αιώνων).

Αν και τις ενδείξεις τις είχα και από πριν, ωστόσο όμως δεν τις είχα συνδέσει πριν με τρόπο ολοκληρωμένο έτσι ώστε να αντιληφθώ το πρόβλημα. Τα φορτηγά γεμάτα με ξυλεία τα έβλεπα, την όλο και πιο αποπνικτική χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα την ένιωθα, βοσκότοπους στην μέση του δάσους έβλεπα αλλά όλα αυτά δεν ήρθαν ποτέ να κάτσουν με την μορφή της επιφοίτησης πάνω στην αντίληψη μου.

Ότι όμως δεν έκανε η Αριστοτελική λογική το πέτυχε μια βόλτα στο βουνό. Έτυχε αυτή την φορά μια από τις διαδρομές που κάνω με το πεισματάρικο μου οπισθοκίνητο (μερικές φορές) μουλάρι να πετύχω μια ζώνη υλοτόμησης. Απίστευτο θέαμα δεν περίμενα να ήταν έτσι!!!! Σαν να έριξες ατομική βόμβα πάνω σε ένα βουνό!!!! Τελείως απογυμνωμένου λες και κουρευτικέ με θεριστική μηχανή. Δεν συμβάδιζε με την εικόνα που είχα για την υλοτομία στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες (υπαρκτή η όχι η ιδέα που είχα ήταν της επιλεκτικής κοπής δέντρων από μια περιοχή. Ένα ελάφρωμα, μια ελάττωση απλώς με ταυτόχρονη αναδάσωση με φύτευση νεαρών δέντρων από τους ίδιους τους υλοτόμους επί τόπου).

Καμία σχέση, στην δικιά μας περίπτωση έχουμε πλήρη απογύμνωση μιας πλευράς του βουνού υστέρα από την διανομή που κάνει το δασαρχείο στους εκάστοτε δασικούς συνεταιρισμούς ή ομάδες εργασίας υλοτόμων χωρίς καμιά μεριμνά για την μελλοντική αναδάσωση, εκτός από την φυσική διαδικασία και την απαγόρευση υλοτόμησης στο κομμάτι που υλοτομήθηκε για περιόδους μερικών δεκαετιών (να σας πω τον βρίσκω και περιττό αυτό τον όρο μια και δεν υπάρχει και τίποτα σημαντικό για να υλοτομηθεί εκεί).

Φυσικά θα μου πείτε και οι υλοτόμοι δεν είναι τίποτα εγκληματίες που τους νοιάζει μόνο το παροδικό κέρδος αδιαφορώντας για τα μελλοντικά κέρδη (αν και συμφωνά με την βραχυχρόνια ελληνική προοπτική βασικό στοιχείο αυτής της συμπεριφοράς είναι και αυτό). Η υλοτομία είναι σίγουρα μια από τις πιο δύσκολες εργασίες του κόσμου ( πιθανότατα η χειρότερη). Δύσκολη εργασία, άκρως επικίνδυνη, και με τεράστιες σωματικές φθορές (δεν έχω συναντήσει υλοτόμο που να μην έχει υποστεί έστω ένα σοβαρό τραυματισμό) και η αμοιβή της είναι γελοία ανάλογα με την δυσκολία της εργασίας της (σίγουρα δεν είναι πρώτη επιλογή τους να ασχοληθούν με την υλοτομία). Οπότε ίσως και να είναι ευκολότερο για τους υλοτόμους να διαχειρίζονται το κάθε κομμάτι με ολοκληρωτική απογύμνωση ( αν είναι μια φορά δύσκολο να μεταφέρεις ένα κορμό ή μερικά δεμάτια ξύλα με ένα μουλάρι σε μια γυμνή πλαγία φανταστείτε πόσες φορές πιο δύσκολο είναι να κάνεις το ίδιο μέσα σε μια πλαγία που εδώ και εκεί είναι διάσπαρτη με δέντρα).

Φυσικά και πάλι αυτό δεν ελαφρώνει τις ευθύνες τους σχετικά με την αναδάσωση που σε τελική ανάλυση τους αυξάνει την χρονική διάρκεια παραμονής τους στο επάγγελμα (αν και δεν νομίζω αυτή να είναι και μέσα στις προτεραιότητες τους).

Έστω, ας υποθέσουμε ότι δεν είναι δικιά τους εργασία να φροντίζουν για το μέλλον της εργασίας τους (είναι λογικό αυτό?!?!). Ποιος άλλος θα έπρεπε να μεριμνήσει για αυτό? Το δασαρχείο προφανέστατα μια και αυτό αναθέτει και αδειοδοτεί τους υλοτόμους στο να εκμεταλλευτούν το κάθε κομμάτι του δάσους. Δουλεία του θα έπρεπε να είναι δηλαδή η ενεργή αναδάσωση και όχι το άφημα της περιοχής στις δυνάμεις της φύσης, επικαλούμενη την «ανωτεροτητα» της φυσικής αναδάσωσης, και την μη παρέμβαση σε αυτή την διαδικασία λες και η υλοτόμηση είναι μια φυσική διαδικασία και θα πρέπει να αναπληρώνεται από τους «τρόπους του Δάσους.

Δυστυχώς όμως αυτό είναι μόνο ένα μέρος του προβλήματος, η ιστορία μας δεν τελειώνει εδώ. Έχουμε το λοιπών μία άδεια πλαγία που την έχουμε αφήσει στην μοίρα της και περιμένουμε να ξαναγίνει δάσος. Αυτή τουλάχιστο είναι η θεωρία. Δυστυχώς όμως δεν ισχύει. Υπάρχει ακόμα μια παράμετρος που εμποδίζει την ανάπλαση του Δάσους.

Και αυτή είναι η κτηνοτροφία.

Λέγοντας κτηνοτροφία δεν εννοούμε την σταυλική κτηνοτροφία (άλλο έγκλημα και αυτό, ένα σωρό αγελάδες στοιβαγμένες η μια δίπλα στην άλλη με σκοπό την εκμετάλλευση τους για γάλα, και μερικές φορές-κακώς- για το κρέας τους) αλλά την ελεύθερη κτηνοτροφία (σε αγελάδες και πρόβατα , γίδια) από ζώα που τα μεγαλώνουν για να τα εκμεταλλευτούν για το κρέας τους (οι αγελάδες κυρίως) και ζούνε μια ζωή πολλή πιο κοντινή σε αυτή που είναι φυσιολογική για αυτά (αν και οι αριθμοί τους καθώς και η γεωγραφική εξάπλωση τους μόνο φυσιολογική δεν θα την έλεγες).

Αυτή η παράμετρος παρεμβαίνει και το υλοτομημένο δάσος δεν επανέρχεται ποτέ στην προηγούμενη του μορφή. Η απρόσκοπτη βόσκηση στις περιοχές που έχουν υλοτομηθεί καταστρέφει κάθε πιθανότητα να αναγεννηθεί το δάσος (κάτι το αντίστοιχο συμβαίνει και μετά από πυρκαγιές, από μόνες τους δεν μπορούν να αποτελειώσουν το δάσος με την βοήθεια όμως της κτηνοτροφίας θριαμβεύουν εύκολα).

Έτσι με την βοήθεια των ζώων που τρέφονται μέσα στις υλοτομημένες περιοχές ολοκληρώνεται η καταστροφή. Νεαρά δενδρύλια που περιμένανε να αναπτυχθούν και βρήκαν άπλετο χώρο με την κοπή των μεγάλων δέντρων ( το δικό τους κυριολεκτικό «παράθυρο στον Ήλιο») καταναλώνονται από τα μεγάλα ζώα που είτε από μόνα τους (κάτι που θεωρώ πιθανό μια και ποτέ δεν συνάντησα ένα άτομο να τα κατευθύνει, αν και αυτό είναι και λίγο αντιεπαγγελματικό, δεν είναι ακριβώς και πρέπων ζώα κυριολεκτικά μεγάλα σαν μπουλντόζες να αφήνονται χωρίς επιτήρηση να κάνουν ότι θέλουν ιδίως όταν η ευρωπαϊκή ένωση δεν κάνει και τίποτε άλλο από το να επιδοτεί γενναιόδωρα αυτού του είδους τις επιχειρήσεις) είτε και με την καθοδήγηση των ιδιοκτητών τους βρίσκονται στον λάθος τόπο την λάθος στιγμή.

Η κτηνοτροφία σε αυτή την περίπτωση λειτουργεί σαν βρόχος θετικής ανάδρασης, η ύπαρξη της λειτουργεί αυξητικά στην εξάπλωση της. Κυριολεκτικά η κτηνοτροφία δημιουργεί τους βοσκότοπους πάνω στους οποίους στηρίζεται για να αναπτυχθεί. (αυτό και αν δεν κινεί υποψίες !!!!)

Έστω, να πούμε ότι δεν φταίνε και οι κτηνοτρόφοι, πρέπει και αυτοί να ζήσουν, έχουν και δύσκολη δουλεία πάνω στο βουνό χειμώνα καλοκαίρι μέσα στις ζέστες στα χιόνια, με μειωμένες κάθε έτος αποδόσεις, κινδύνους υπαρκτούς, και μέλλον αβέβαιο. Ποιος άλλος θα έπρεπε να μεριμνά για την διαφύλαξη των περιοχών από την ελεύθερη (και καταστροφική) βόσκηση? Μα φυσικά το δασαρχείο που έχει θέσει την απαγόρευση υλοτόμησης στις ζώνες υλοτόμησης αλλά κάνει τα στραβά μάτια όσο αφορά την ελεύθερη βόσκηση σε αυτές

Για ακόμα μια φορά φτάνουμε στην αρχή ενός φαύλου κύκλου. Ένα παρασιτικό και αναποτελεσματικό κράτος που απομυζεί τους φορολογούμενους του, τους ωθεί να υιοθετήσουν οικονομικές επιλογές με αυξημένο οικολογικό κόστος, κυρίως λόγου της αναποτελεσματικότητας του ίδιου πάλι κράτους για να ελέγξει τις επιπτώσεις αυτών των επιλογών

Με λίγα λόγια την κάτσαμε την βάρκα.

Ωραία καλά τα λέμε αλλά στην πραγματικότητα και τι πειράζει αν οι δασότοποι αντικαταστούν από βοσκότοπους? Φοβάσαι και εσύ μην τελειώσουν τα ξύλα? Όχι φυσικά αν και η προοπτική της ελαχιστοποίησης των πλουτοπαραγωγικών πόρων είναι ένα πρόβλημα που θα πρέπει να μας απασχολεί όλους μας, άλλωστε μην ξεχνάτε ότι όσο ένα προϊών ελαττώνεται τόσο αυξάνεται η τιμή του, όπως και η τιμή των εναλλακτικών σε αυτό προϊόντων. Μια μείωση στην κατανάλωση ξυλείας θα προκαλέσει μια αύξηση στην ζήτησης πετρελαίου και όλοι ξέρουμε τι θα σημαίνει αυτό για την τιμή του

Όχι τα κυριότερα προβλήματα δημιουργούνται με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και τις επιπτώσεις που θα έχει αυτό στις γύρο περιοχές. Ήδη βλέπουμε τα προβλήματα που δημιουργούνται από τις καταστρεπτικές πυρκαγιές σχετικά με τις πλημμύρες που προκαλούνται στις περιοχές που γειτονεύουν με τις κατεστραμμένες δασικές εκτάσεις, το ίδιο θα συμβεί και εδώ.

Έπειτα οι βοσκότοποι που δημιουργούνται σε πλαγιές μονό παροδικοί μπορεί να είναι, χωρίς μεγάλα δέντρα να απορροφούν τις βροχές και να εμποδίζουν την αποσάθρωση του εδάφους (που σε εδάφη με κλίση είναι τεράστια) η χρονική διάρκεια παραμονής των εδαφών στην πλαγία είναι μικρή με αποτέλεσμα να αλλάζει η δομή της πλαγίας, να απογυμνώνεται από το έδαφος και να παραμένει ο γυμνός βράχος με ότι συνέπειες έχει στο τοπικό κλίμα η αύξηση της θερμοχωρητικότητας των γυμνών πετρωμάτων στις πλαγιές

Καλός ο Αμαζόνιος και οι θάλασσες αλλά αναπνοές δεν μας προσφέρουν μόνο αυτοί, μεγάλες δεξαμενές απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα είναι και τα δάση. Οπότε η καταστροφή τους επιδρά και αυτή προσθετικά στην αύξηση των επιδράσεων του φαινόμενου του θερμοκηπίου.

Τέλος για να μην μακρηγορούμε μια και όλοι νομίζω έχετε γνώση των γενικότερων περιβαντολλογικών προβλημάτων (αν και οι περισσότεροι μας δεν αντιλαμβανόμαστε την λεπτή αλληλεπίδραση των διαφόρων γεγονότων) και μόνο η ύπαρξη δασών μπορεί να μας ελαφρώσει την ψυχή, καλός κακός προσαρμοσμένοι αισθητικά είμαστε στα παρθένα δάση, στις απέραντες θάλασσες στα ανθισμένα βουνά και όχι στις τετραγωνισμένες πόλεις στα ατελείωτα χιλιόμετρα ασφάλτου, στους περιορισμένους ορίζοντες. Ακόμα και οι πιο φανατικοί λάτρεις των πόλεων επιθυμούν να απολαύσουν κάθε τόσο την χαρά της φύσεως. Με ποιο δικαίωμα αποστερούμε κάτι τέτοιο από τους εαυτούς μας? Άλλωστε στο απώτερο μέλλον θα είναι και πολλές οι απολαύσεις που θα μας επιτρέπεται να μετέχουμε ελεύθερα?

Δυστυχώς αυτό το άρθρο είναι ένα άρθρο επισήμανσης καταστάσεων και όχι υποβολής λύσεων

Είναι δύσκολες οι λύσεις γιατί πρώτα από όλα απαιτούν αλλαγές από τους εαυτούς μας.

Αλλαγές στους τελικούς καταναλωτές που πρέπει να αντιληφθούν ότι οι οικονομικές τους επιλογές έχουν και αντίστοιχες οικολογικές επιπτώσεις, να μάθουν ποιες είναι, και πως μπορούν να τις εξισορροπήσουν, με αντίστοιχες δράσεις που θα μειώνουν σημαντικά το περιβαντολλογικό τους αποτύπωμα (ανακύκλωση, εξοικονόμηση ενεργείας, συμμετοχή σε αναδασώσεις, πίεση στους πολιτικούς εξωγήινους να κάνουν κάτι για το περιβάλλον).

Έπειτα από τους υλοτόμους , να προσπαθήσουν να συντελούν στην αναδάσωση και στην ορθή χρήση των δασών που τους δίνονται για εκμετάλλευση, έτσι ώστε μειώνοντας προσωρινά τα βραχυπρόθεσμα οφέλη τους να αποκτήσουν μέσο-μακροπρόθεσμα οφέλη για μια διαρκή ανάπτυξη του κλάδου τους και των ζωών τους.

Και οι κτηνοτρόφοι θα πρέπει να δεχτούν την απαγόρευση της ελεύθερης βοσκής παντού, με μόνο σκοπό την επίτευξη βραχυπροθέσμων οφειλών αδιαφορώντας για το κοινωνικό σύνολο. Κοινωνικό σύνολο που συνεισφέρει το σύνολο των επιδοτήσεων που στηρίζουν τις επιχειρήσεις τους και τις ζωές τους.

Και τέλος και κυριότερο η ιδία η πολιτεία που μέχρι τώρα έχει εκμεταλλευτεί τους φορολογικούς πόρους των πολιτών με την ψευδή δικαιολογία ότι θα τους προσφέρει ανάλογες υπηρεσίες, επιτέλους να αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι σκοπός της ύπαρξης της δεν είναι η διασφάλιση θέσεων και προνομίων στους ημετέρους, αλλά πραγματικά η προάσπιση των συμφερόντων όλων των πολιτών που την αποτελούν, η εξασφάλιση της ευημερίας τους, και κυρίως η εξασφάλιση ότι αυτή η ευημερία θα συνεχίζεται και στο μέλλον.

Κύρια συνειδητοποίηση όλων μας είναι ότι ζούμε σε ένα κλειστό σύστημα , δηλαδή κάθε τι που κάνουμε επηρεάζει τον καθένα μας όσο μακρινός και να είναι. Δυστυχώς σε αυτό το παιχνίδι μετέχουμε όλοι και το όνομα του παιχνιδιού είναι επιβίωση.

Άλλωστε το λέει και το τραγούδι “together we stand, divided we fall”**

* Άιζενγκαρντ, βασίλειο της μέσης γης αποτελούμενο από δάση που καταστράφηκαν για την παραγωγή όπλων και στρατιών

** «Ενωμένοι αντέχουμε, χωρισμένοι καταρρέουμε»

ΣΟΧΟΣ 10/09/2010

ΜΟΤΣΑΝΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ